kcję nad klasztorem oliwskim, a przeto rządzić nim będzie jak opat. Kapitała uznała tę jurysdykcję za przeciwną bullom papiezkim i konkordatowi r. 1736, zawartemu przez Klemensa XII z królem polskim; prosi zatém, aby bp pokoju nie mieszał; przeorowi zaś, Ulpianowi Heer, poleca obowiązki spełniać, dopóki komisarz nie odbierze odpowiedzi od króla i Papieża, do których listy wysłał. Kasę wspólną pragnąc nadal utrzymać, nakazuje składać corocznie na ś. Jan po zł. sto. Aby zaś w tém smutném położeniu prowincji utrzymać karność między zakonnikami, ogłoszono tu i moc prawa nadano dekretowi r. 1800 przez wikarjusza jeneral. prowincji Galicji, wydanemu do klasztoru sulejowskiego, iżby zakonnicy z galicyjskich klasztorów, w królestwie Polskiém mieszkający, w ciągu trzech miesięcy stale osiedlili się w którym klasztorze tej prowincji, gdyż w przeciwnym razie uważani będą jako włóczęgi. Również za takich mają być uznani przyjmujący beneficja lub kapelanje bez pozwolenia wizytatora jeneral. Zgromadzeni opaci przeczuwali, że nieszczęścia, tłoczące ich wtedy, są dopiero zapowiedzią daleko smutniejszych następstw, dla tego polecają, aby w każde suche dni, w każdym klasztorze, nawet żeńskim, odprawiała się Msza ś. na uproszenie zachowania zakonu. Zapewne wielu z nich doczekało kasaty. Po r. 1793 widzimy prowincję polskich cystersów podzieloną. Odtąd, w części odpadłej do Austrji leżały klasztory: jędrzejowski, sulejowski, wąchocki, koprzywnicki, mogilski i szczyrzycki, i stanowiły prowincję tak zwaną obojga Galicji. Od r. 1802 jej wizytatorem jeneralnym i komisarzem był ks. Jan Wawrz. Drzewiecki, opat jędrzejowski, dr. filozofji. W prowincjach zabranych przez Prusy pozostało nieco więcej klasztorów, t. j. Bledzew, Koronowo, Lęd, Obra, Oliwa, Ołobok, Owińska, Paradyż Pelplin, Przemęt i Wągrowiec, składając prowincję Prus i Polski. Zdaje się, że ten okolicznościami wywołany podział nie miał prawnej sankcji, gdyż w rubrycelach i katalogach cysterskich, galicyjscy tylko użyli r. 1806—1808 wyrazu Provincia utriusque Galliciae, lecz już w roku następnym opuścili ten wyraz, wydając rubrycelę tylko per utramque Galliciam. Pod pruskim zaś rządem ogłaszali je p. t. Directorium officii divini ad usum sacri ac exempti ordinis cisterciensis in Prussia et M. D. Posnaniensi Deo militantis (r. 1820). Zdanie nasze stwierdza rubrycela r. 1808, której tytuł obejmuje: ...sacri ac exempti ord. cist. in regno Poloniae Deo militantis, jussu et auctorit. Ill. et Rmi DD. Barthol. Ant. Nałęcz de Raczyn Raczyński. per Poloniam et Prussiam commissarii etc. Po roku 1832 w Rosji tylko w Kimbarówce klasztor pozostał, a w Prusach wszystkie zniesiono W granicach królestwa jeszcze w r. 1818 przestały istnieć. Obecnie tylko pozostały klasztory męzkie w Mogile i w Szczyrzycy, obadwa w Galicji; żeński w Kimbarówce na Litwie. Cystersi mieli klasztory w Polsce: — 1. Jędrzejów (monasterium Andreoviense, zwany w zakonie Morimundus minor) w dawnej djecezji krak., dziś w kieleckiej, fundowany przez Janika, czyli Jana, proboszcza, potém bpa wrocławskiego, następnie arcybpa gniezn., i brata jego Klemensa, h. Gryf. Zakonnicy sprowadzeni z Morymundu (w Burgundji). Wtedy Jędrzejów byl wsią, zwaną Brzeźnica. Rok fundacji niepewny: podają bowiem r. 1111 (Statuta Ord. Cist. Leskiego), inni 1140 (Miechovita lib. 3 c. 18; Długosz, Lib. benef III 361), lub 1153. Akt erekcji datowany r. 1154. Różnice między temi datami pochodzą z przyczyny, że jedni biorą datę zaproszenia zakonnikow, inni datę zbudowania klaszto-
