palestyń., do którego jurysdykcji należała Jerozolima, uważając C-a za stronnika arjanizmu, po śmierci Maksyma, na bpa Jerozolimy (351 r.) wyświęcił C-a [1]). Cyryll jednak bronił prawowiernej nauki i, z tego zapewne powodu, nie uznawał władzy metropolity cezarejskiego nad sobą. Akacjusz postanowił się zemścić. Powstał był podówczas w Jerozolimie głód: Cyryll, jako gorliwy pasterz, ratował skarbami kościelnemi potrzebujących, między innemi sprzedał drogocenną zasłonę, sprawioną przez Konstantyna W. Akacjusz wziął ztąd pozór do oskarżenia C-a o przywłaszczenie skarbów kościelnych (Sozomen. Hist. Eccl. IV 25), powołał go przed swój sąd: gdy jednak C. się nie stawił, Akacjusz odsądził go od bpstwa i, nie zważając na apelacje, z Jerozolimy wypędził (ib. cf. Socrates II 40; Theodoret. Hist. Eccl. II 26), Wygnany ze swej stolicy, udał się C. do Antjochji, potém do Tarsu. W tém ostatniém mieście ścigał go Akacjusz: napisał do Sylwana bpa list, z doniesieniem o wyroku swoim, lecz że Sylwan mocno był przekonany o niewinności C-a, a nadto widział, z jak wielkim pożytkiem C. naucza wiernych w Tarsie, nie zważał na Akacjusza. W krótce potém zwołany był sobór do Seleucji (359 r.). Cyryll udał się nań i zasiadł między biskupami. Akacjusz, powołując się na swój wyrok, chciał, aby C. był wyłączony z soboru (Theodoret l. c.); że jednak poleconém było wprzód rozstrzygnąć spory dogmatyczne, żądanie Akacjusza pozostało bez skutku, owszem, gdy po ułożeniu składu wiary rozpatrzono sprawę Cyrylla, uznano go niewinnym, Akacjusza zaś jako heretyka od bpstwa odsądzono (Socrates II 40). Akacjusz na złożonym przeważnie z arjańskich bpów synodzie w Konstpolu 360 r., znów swoje oskarżenie powtórzył, wyjednał potwierdzenie swego niesprawiedliwego wyroku; opierających się, do podpisania różnemi sposobami zniewolił (Sozomen IV 25, Socrat. II 42) i u cesarza otrzymał, że Cyryll na wygnaniu jeszcze pozostać musiał. W Jerozolimie, przez cały czas wygnania C-a (od 356), dwóch przesunęło się bpów (Socrat. II 45). Wrócił zaś C. na swą stolicę po śmierci cesarza Konstancjusza (3 Listop. 361), za Juljana Odstępcy. R. 367 jeszcze raz został wygnany ze swej stolicy, za Walensa ces.; 378 r., gdy ces. Gracjan przywrócił z wygnania prawowiernych bpów, C. do Jerozolimy powrócił i był później na soborze konstplitańskim 381 r. (Theodoret V 8, 9). Um. 18 Marca 386 r. Teodoret (II 26) nazywa go acerrimum apostolicae doctrinae propugnatorem. Dokładnie opracowany żywot ś. C-a przez Touttée, w wydanych przez tegoż Opp. s. Cyr. Cf. Bolland. Acta ss. 18 Mart. G. Delacroix, S. Cyr. de Jérusalem, sa vie et ces oeuvres, Paris 1865. Do najważniejszych dzieł ś. C-a należą Catecheses (Κατηχήσεις). Są to nauki o artykułach wiary chrześcjańskiej, miewane już do katechumenów drugiej klasy, zwanych competentes (Catechesis I—XVIII), już do neofitów, czyli tak zwanych illuminati (Catech. XIX—XXIII); poprzedza je wstęp (Procatechesis). W katechezach do świeżo ochrzczonych rozwija ś. C. to, o czém disciplina arcani nie pozwalała mówić do nieochrzczonych, t. j. o sakramentach
- ↑ Sokrates (Hist. Eccl. l. 2 c. 38) mówi, że Akacjusz wypędził Maksyma, z biskupstwa, a Cyrylla wyświęcił; Teodoret (Hist. Eccl. II 26) zaś, że Cyryll objął to bpstwo, Maximo ad immortalem vitam translato. To ostatnie jest rzetelniejszém, bo synod kplitański (381 r.) w liście swoim do Papieża (ap. Theodoret. V 9) uznaje, że Cyryll canonice ab eppis provinciae olim fuit ordinatus.
