cuzkich, polecił wydać nowe Corr., które znów kapituła jeneralna w roku 1256 zatwierdziła dla zakonu, usuwając poprzednie i senoneńskie. Dominikanie zatém wszędzie nietylko swoje Biblje, ale też Mszały i Brewjarze według tego Corr. poprawiali, a oryginał jego jeszcze dziś się znajduje w bibljotece paryzkiej, cesarską poprzednio zwanej. Odpisy jego skrócone, lub rozszerzone, są również w wielu bibljotekach europejskich. W przedmowie Hugon oświadcza, że korrekturę zebrał z komentarzy św. Hieronima, z tekstu hebr. i z egzemplarzy Biblji, pisanych przed Karolem W. Correctoria paryzkie i dominikańskie miały najwięcej powagi. Mieli też swoje Correctorium franciszkanie i kartuzi. Ci ostatni wybrali recenzję Alkuina (ob. Wulgata) za podstawę. Ze wszystkich jednak najznakomitszém było Correctorium, które sorbona paryzka przechowywała w XIV i w XV w. (ob. Vercellone, Dissert. academiche s. 48). Dziś takie correctoria są tém cenniejsze dla krytyki Wulgaty, że autorowie ich mieli pod ręką starożytne egzemplarze Itali, Wulgaty i oryginalnych tekstów, już zatracone, a przeto dają nie małą pomoc do przywrócenia oryginalnego tekstu Wulgaty ś. Hieronima. Correctoria przyczyniały się wprawdzie do pomnażania, już i tak wielu, istniejących poprzednio odmian tekstu, pomimo że ich cel był przeciwny; jednak kodeksy Wulgaty z XIV i XV w. mniej się różnią między sobą, aniżeli dawniejsze. Różnice są i między niemi, ale w tekstach tylko mniej znaczących; w znaczniejszych zaś prawie zupełna zgodność panuje, gdy tymczasem w dawniejszych i różnice są znaczniejsze i tekstów dotykają ważniejszych (Kaulen, Gesch. der Vulgata s. 271, 274). X. W. K.
Corrodi Henryk, ur. 31 Lip. 1752 w Zurichu, był synem tamtejszego kaznodziei i, jako jeden z najznakomitszych uczniów Semlera (ob.), zyskał sobie sławę między racjonaiistowskimi, protestanckimi teologami zeszłego wieku. Za młodych lat, wątłość i niekształtność ciała, wielka nieśmiałość, ubóstwo rodziny, przesadny pietyzm ojca, a w skutek tego zbyt surowe pietystyczne wychowanie, tak gnębiąco na niego wpływały, że trudno było dostrzedz śladu tych zdolności, jakie okazał później. Już między 18 a 20 rokiem życia napisał kilku rozpraw filozoficzno-teologicznych, będących w zupełnej sprzeczności z pietystycznemi zasadami jego ojca. W tych swoich początkowych pracach usiłował mianowicie filozofię Leibnica i Wolfa zastosować do teologji, i według tych zasad najważniejsze kwestje teologiczne roztrzygał. Na racjonalistycznych opierając się podstawach, odrzucał naukę o Trójcy, o osobowości Ducha ś., o stworzeniu z niczego, o zadosyć uczynieniu Chrystusa, o wieczności kary piekielnej. R. 1775 dano mu urząd kaznodziei i wsparcie, dla dalszych studjów na zagranicznych uniwersytetach. Po powrocie do ojczyzny, zajmował się przez czas jakiś dawaniem prywatnych lekcji; 1786 roku otrzymał katedrę moralności i prawa natury; um. 14 Wrześ. 1793 r. Autorskie jego prace są dość liczne, ale wyszły po większej części bezimiennie i prawie wszystkie stanowią małych rozmiarów traktaty. Najznaczniejsze są: Kritische Geschichte des Chiliasmus, Frankf. 1781—83; Versuch einer Beleuchtung der Geschichte des jüdischen u. christlichen Bibelcanons, 2 t. Halla 1792, i czasopismo przezeń redagowane: Beiträge zur Beförderung des vernünftigen Denkens in der Religion, od 1780—793. Mniejszej wartości są: Die Vertheidigung der Glückseligkeitslehre von Steinbart gegen Lavater, mit einer Vorrede von Semler, Halle 1780; filozoficzne
