dość szczegółowo rozebrane znaki śmierci (§ 20—50) [1]) i podane środki ostrożności do zachowania przy samém grzebaniu zmarłego (§ 92—108). Ciała zm. grzebane być mogą dopiero po upływie 48 godzin od śmierci, wyjąwszy gdy zajdzie podejrzenie pozornej śmierci, lub gdy sąd, albo okoliczności familijne wymagają wstrzymania się z pogrzebem; ale wtedy policja ma wiedzieć o zwłoce. Można skrócić ten termin, gdy będą niewątpliwe znaki zgnilizny w wysokim stopniu, tudzież po sekcji lekarskiej, albo w chorobach zaraźliwych (art. 1—3 i 6 O grz. ciał i art. 131 Kod. Cyw.). Pozwolenie do grzebania ciał daje urzędnik stanu cywil., który wpierw koniecznie o zaszłej śmierci przekonać się winien (art. 4). W każdej wątpliwości można wstrzymać pogrzeb, a wtedy wezwać należy lekarza do przekonania się o rzeczywistej śmierci (art. 5). Płód niewiasty zmarłej ma być wyjęty przez lekarza lub akuszerkę (art. 7 § 81—89). Również dzieci narodzone bez objawów życia, wpierw przez lekarza mają być obejrzane (art. 8). Ciało aż do pogrzebu ma zostawać pod odpowiednim dozorem (art. 9). Dla ułatwienia tego mieszkańcom uboższym, miały być założone domy tak zwane przedpogrzebowe (art. 10—11), których urządzenie podają §§ 51—80 i 109—110, oraz St. Łukowski, Oględziny i grzebanie p. 28—47. Pierwszy taki dom u nas założony został w Warszawie r. 1844, dziś na Powązkach będący. Nie jest wzbronioném stawianie ciał zmarłych w kościołach lub kaplicach przez czas nabożeństwa żałobnego, pogrzeb poprzedzającego (art. 13). Ciała zmar. chowane być mają tylko na cmentarzach do tego przeznaczonych. Przewożenie zaś celem pogrzebania nie na miejscowym cmentarzu, może się odbywać za pozwoleniem Namiestnika Król., jeśli z zagranicy; a Komisji Rz. S. W. i D. jeśli w Królestwie, i ciało już pochowane; gubernatora, lub naczelnika powiatu, jeśli w innych miejscach kraju; zawsze jednak za wiedzą władzy duchownej (art. 23). Przepisy, zachować się winne w takich razach, podaje wspomniane dziełko O grzeb. ciał zm. § 154—161. g) Zmarli z chorób zaraźliwych nie powinni być wystawieni do nawiedzania, a zbliżający się do nich moją czynić to z ostrożnością (§ 162 —167); wyprowadzanie ich ciał ma się odbywać w porze bardzo rannej, bez asystencji osób obcych i trumna niesioną być nie powinna (§ 168); nie mogą być chowani w grobach kościelnych, lecz w oddzielnych miejscach, czyli cmentarzach, które nigdy kopane być nie mogą (§ 169—172). — h) Cmentarz zwinięty dla jakich powodów ma być nietykalny przez lat 40, poczém pomniki znakomitszych ludzi mają być przeniesione na nowy cmentarz. Po pięciu latach może dozór kościel. pozwolić zasadzać drzewa owocowe, ogrodowizny i zasiewy; głębsze jednak kopanie dopiero po latach 40 może być pozwolone (§ 135). Powtórna kolej grzebania może nastąpić po latach 15—30 (§ 130); wtedy, gdy natrafi się na trumnę niespróchniałą, lub ciało niezbutwiałe, należy je zasypać i gdzieindziej kopać. Gdy zaś tylko część trumny, lub kości się znajdą, to wykopać dół pół stopy głębiej i tam je umieścić, przy-
- ↑ Do tego posłużyć mogą dziełka: Wiadomość o ratowaniu osób w stanie pozornej śmierci będących, ułożone przez Radę Lekarską (Janikowskiego), Warsz. 1830, 2 wyd. r. 1845, i Semjotyka p. Debreyne, tłum. ks. Magnuski, Warsz. 1872.
