r. 1752; a bp łucki Rupniewski na synodzie r. 1726 z oburzeniem wyraża się, nazywając to impius mos, abususque abominabilis, dodając, że między ludem wiejskim istnieje od niepamiętnych czasów i że go wykorzenić nie mógł ani synod bpa Gembickiego z r. 1641, ani jego własny okólnik w tym celu niedawno wydany; nakazuje więc ogłosić ludowi, że gdy kto w polu lub gajach pochowa zmarłego, ma być bpwi doniesiony, za co przezeń będzie wyklęty, „bo sprawiedliwą jest rzeczą, aby ten, co sprawił taki rozdział zmarłego od matki Kościoła, sam od społeczeństwa żyjących był odłączony.“ Synod wileń. r. 1744, za takie pochowanie w polu lub w lesie, winnemu wzbrania wstępu do kościoła przez trzy miesiące, b) Poświęcenie ich. Te zakazy stosują się tylko do miejsce niepoświęconych. Ztąd synod kijowski r. 1762 nalega na plebanów, aby postarali się o poświęcenie przez bpa cmentarza przy kościele, lub innego miejsca na grzebanie umarłych przeznaczonego, i odłączyli je od użytku świeckiego. c) Porządek na nich. Utrzymanie w nich porządku oddane plebanom: wzbroniono paszenie bydła, wpuszczanie trzody (syn. włoc. 1568), rozwieszanie sukien świeckich, bielizny (s. kijow. 1762), lub pościeli, wystawianie i mycie naczyń kuchennych, browarnych, przesiewanie lub suszenie zboża, albo inne prace t. p. odbywane, pod utratą rzeczy tam wyłożonych (s. warm. 1610). Nie powinny służyć za drogę publiczną (ibid.), do sprzedaży, targów lub jarmarków, zgoła do żadnego świeckiego użytku (kijow. 1762). Wszelkie nieporządki zakazane, jak zielska, pokrzywy, wióry drzewne, beczki z wapnem; drzewa mogą być sadzone, aby osłaniały kościół od pożaru, z przyległych budynków wyniknąć mogącego, byle nie zaciemniały zbyt okien (Pastor. Maciej.). Ogrodzenie, cmentarza czy to murem, czy drewnianym parkanem, lub okopanie rowem (gniez. 1512), wszystkie synody nakazują; syn. chełmiński r. 1583 w bramie chce mieć umieszczoną kratę żelazną lub drewnianą, któraby pokrywając dół wykopany, broniła wejścia zwierzętom. Brzostowski, bp wileń., w liście pasterskim mówi, że gdzie cmentarz nie ma zamknięcia i ogrodzenia, któreby broniły wstępu psom i innym zwierzętom nieczystym i żarłocznym, ma tém samém podlegać interdyktowi. d) Reparacja. Fundusz na reparację i ogrodzenie cmentarza dają parafianie, bo te miejsca dla nich urządzone; oczyszczenie zaś i zachowanie porządku podejmuje pleban, jeśli ma odpowiednie dochody (kijow. 1762). Staranie o całość ogrodzenia i przyzwoitość, należną świętości tego miejsca, mają sobie powierzone proboszczowie (poznań. 1738). e) Kostnica. Kostnice (ossoria) powinny mieć kraty gęste, aby zwierzęta nie wchodziły; mieć napis jaki nabożny, o wieczności lub sądzie ostat., na zewnątrz większemi literami, wewnątrz zaś krzyż zawieszony, lub wymalowany, i być oddzielone od ścian kościoła, zwłaszcza nowo stawiane; kości nieboszyków układać należy, o ile można, w najlepszym porządku, na katafalku (warm. 1610). Na wpół zgniłych ciał tam znosić zakazuje syn. gniezn. 1643, pod karą klątwy na pojedyńcze osoby, a interdyktu na kollegja. Synod zaś chełmski r. 1694 poleca przenosić kości processjonalnie, po odprawieniu wpierw Mszy św. za umarłych, f) Przywileje. Powagą bpa urządzone i przezeń poświęcone cmentarze mają prawa immunitatis eccl. i asyli (schronienia), ztąd gwałciciele ich podlegają klątwie (synod prow. r. 1233), i jako wyklęci ogłaszani być powinni (prow. r. 1248); ale,
