Episcopiusa. Roku 1679 wydał pod przybranem nazwiskiem: Liberii de sancto amore Epistolae theologicae, in quibus varii scholasticorum errores castigantur, Irenopoli (Salmurii), thypis Philalethianis. Dzieło składa się z 11 listów, datowanych częścią z Genewy, częścią z Grenobli: przedmiotem ich jest rozbiór punktów spornych między ścisłymi kalwinistami i remonstrantami. Następnie przez niejaki czas bawił w Anglji (1682), oraz w Amsterdamie u prof. Limborcha i wrócił do Genewy, aby oświadczyć rodzinie i przyjaciołom, że przechodzi do remonstrantów. Roku 1683 powtórnie udał się do Hollandji, a 1684 został mianowany przez synod rotterdamski professorem filozofji i starożytnych języków przy arminjańskiém gimnazjum w Amsterdamie, (gdzie, po śmierci Limborcha (1712), powierzono mu także wykład historji kościelnej). Odtąd rozpoczyna się zdumiewająca literacka działalność Cl-a. Najpierw wydał mały traktat egzegetyczny nieznanego mu wtedy autora (późniejszego swego przeciwnika P. Jurieu), potém egzegetyczne rozprawy stryja swego Dawida le Clerc i ojca tego ostatniego Stefana le Clerc, następnie ogłosił własną pracę Entretiens sur diverses matières de théologie (Amst. 1685), jako dodatek do książki franc. protestanta le Cene, o łasce, wolności i grzechu pierworodnym. W Entretiens pierwszy raz wystąpił ze swojemi zdaniami o naturze i granicach ludzkiego poznania i o predestynacji, ze względu na naukę Apostoła do Rzym. roz. IX, X i XV. Około tego czasu rozpoczął spór literacki z uczonym oratorjaninem Ryszardem Simon (ob.), autorem krytycznej historji Starego Testamentu, który przygotował projekt wydawania Biblji w rozmaitych językach, i w tym celu zasięgał rady rozmaitych uczonych. Cl. wydał pod przybraném nazwiskiem odpowiedź (Origeni Adamantio Synopseos bibliorum polyglottorum auctori Critobulus Hierapolitanus, 1684) i wskazał przytém niektóre błędy dzieła: Histoire critique du Vieux Testament. Kiedy Simon poczytał to sobie za obrazę, Cl. napisał jeszcze gwałtowniejszą rozprawę: Sentiments de quelques theologiens d’Hollande sur l’hist. er. du V. T., composée par le P. R. Simon, Amsterd. 1686, gdzie określa natchnienie w sposób zupełnie odmienny od helweckiego Consensus z 1675, i gdzie oprócz tego wystąpił z twierdzeniem, które sam później cofnął, że Mojżesz nie był autorem Pięcioksięgu. Na odpowiedź Simona ogłosił 1686: Défense des Sentiments etc., w której broni swej definicji natchnienia. Na nowe dzieło Simona, Cl. już więcej nie odpowiadał (Budde, Isagoge hist. theol., Lips. 1730). Tegoż roku, razem z Janem Cornand de la Croze, założył historyczno-krytyczne pismo: Bibliothèque universelle et historique (25 tomów 1686—1693, z których pierwsze 9 t. były napisane wspólnie przez obu założycieli, 10, 12, 14—19 wyłącznie przez Cl., a od 20—25 przez J. Bernarda). Jednocześnie przełożył na francuzki dzieła Burneta, a 1690 część Historji starożytnej filozofji Thom. Stanleya na łaciński język; oprócz tego wydrukował obronę Episcopiusa, przeciw zarzutom o socynjanizm i odstępstwo od chrześcjaństwa (Lettre à M. Jurieu sur la manière dont il a traité Episcopius dans son tableau du socinianisme, 1690). Brał także udział w czterech wydaniach Encyklopedji Morerego (Dictionnaire de Moréri 4 t.) od 1691—1702. Od 1692—1695 pisał filozoficzne kompendja, wydane 1698 w 4 tomach p. t. Opp. philosophica. Późniejsze tego dzieła wydania obejmują V tom, zawierający autobiografię Cl-a i rozprawę: De argumento theologico ab invidia ducto
