zdolnym, wymownym, trochę poetą. Żyjąc podczas wielkiej schizmy zachodniej, w czasach smutnych dla Kościoła, wiele pisał przeciw ówczesnemu zepsuciu, panującemu w wyższych sferach duchowieństwa, i gorliwie nastawał o reformy. Jako gallikanin, obstawał za wyższością soboru nad Papieżem, uznając Papieża tylko za caput ministeriale Ecclesiae. Powstawał przeciw jednostronnemu djalektycznemu kierunkowi w nauczaniu teologiczném i pragnął, żeby teologja więcej się opierała na pozytywnych fundamentach, na Piśmie św. i tradycji, i żeby prowadziła do praktycznych rezultatów, nie goniąc za abstrakcyjnemi rozumowaniami (De Studio theologiae ap. d’Achery Spicileg. I 473). Ważniejsze pisma jego są: 1. Liber de corrupto Ecclesiae statu, drukowany kilkakrotnie, także p. t. Speculum Ecclesiae Pontficae (ed. Edu. Bulklei, Lond. 1606, Helmstad 1620), lub De ruina Ecclesiae (ap. Hardt, Magn. oecumen. concil. constanc. t. I pars 3). 2. Deploratio calamitatis eccles. per schisma nefandissimum, cum exhortatione Pontificum ad ejus exstirpationem. 3. Liber da lapsu et reparatione justitiae ad Philippum Burgundiae ducem. 4. Disputatio cum quodam parisiensi scholastico de concilio generali. 5. Collatio duplex ad eundem scholasticum de eodem argumento. 6. Liber de Annatis non solvendis, seu Responsio gallicanae nationis cardinalibus appellantibus ab ejusdem voto, conclusione et deliberatione Constantiae factis, de annatis amplius non solvendis. O dziele tém, ponieważ łacina jego gorszą jest niż w innych, niektórzy utrzymują, że nie pochodzi od Cl‘a. 7. Tractatus in parabolam de filio prodigo: Luc. c. 15. 8. De fructu eremi liber ad Petrum de Alliaco. 9. De fructu seu prosperitate rerum adversarum liber. 10. De novis festivitatibus non instituendis. 11. De praesulibus simoniacis. 12. Oratio ad Galliae principes, qua eos a bello civili dehortatur. 13. Epistolae ad Gregorium XII scriptae nomine Benedicti XIII pro exstirpatione schismatis et unione Ecclesiae. 14. Epistolae 137. 15. Liber de Antichristo, de ortu ejus. vita, moribus et operibus. Te, i kilka innych drobniejszych pism, są w Nic. Clemangis Opera ed. Joan. Martin. Lydius, Lugduni Batav. 1613 in-4; drukowane były także osobno i po innych zbiorach (szczegółowo wylicza Cave w Script. eccl. hist. lit. Append. s. 118 i Fabricius, Biblioth. lat. med.). D’Achéry, oprócz wspomnianego dziełka Cl’a De stud. theol., wydał w swojém Spicileg. kilka listów jego. Żywot Cl’a ob. Launoji Historia gymnasii Navarrei part. II s. 558 (Opp. Launoji t. IV). Hardt dał nowy życiorys i przedrukował (op. c. t. I p. 2 et 3) kilka pism Cl’a. X. W. K.
Clemens Jakób, ur. 4 Paźd. 1815 r. w Koblencji; uczył się w Trewirze i Metz, potém u jezuitów w Fryburgu, później (1834) w Bonn, w Berlinie (1835); r. 1840 udał się do Rzymu, gdzie równie i na Monte Cassino studjował filozofię, szczególniej scholastyczną; roku 1843 został docentem filozofji w Bonn; r. 1848 był wybrany posłem do zgromadzenia narodowego, r. 1858 otrzymał katedrę filozofji w Münster. Cl. wielką oddał usługę filozofii w Niemczech, torując jej drogę zwrotu z chaosu przeróżnych systematów do zasad dawnej filozofji chrześcjańskiej. Walką ze zwolennikami Günthera (ob.), szczególniej z Baltzerem i Knoodtem (dziś starokatolikami), a także z Kuhnem (ob.), znużony, udał się do Rzymu i tam um. 25 Lut. 1862, pochowany w kościele al Gesu. Napisał: Giordano Bruno u. Nicolaus v. Cusa, 1847; Die Specu-
