binacji konstelacyjnych (nawet takich, które nie mogły mieć miejsca) odniesione do epok bajecznych (Laplace, Exposition du système du monde, 6 ed. Bruxel. 1827 s. 427. Ob. Wiseman, Discours sur les rap. entre la sc. et la rel. publ. par de Genoude, Paris 1845 7 disc.). Co do dynastji panujących kiedyś w Hindostanie, Heeren, zbadawszy skrupulatnie wszystkie fragmenty dawnych roczników indyjskich, przychodzi do wniosku, że okolice Gangesu były siedliskiem znacznych państw i miast kwitnących, prawdopodobnie na 2000 lat przed Chr. „Zamiast 6000 lat przed Aleksandrem W., jak to przyjmują niektórzy pisarze na wiarę Arriana (Expeditio Alexandri Magni), zamiast miljonów lat, jak liczą według bajek bramińskich, my znajdujemy, zgodnie z domysłami Jones’a (w Asiatic Researches t. II) i innych, że czasy Abrahama są najdawniejszą epoką historyczną, w której można się dopatrzyć politycznej organizacji Indji“ (Heeren, Ideen über die Politik etc., wyd. 4 s. 272. Cf. Lenormant, Manuel d’hist. anc. de l’Orient, 6 ed. Paris 1869 t. III liv. 8). Do podobnych rozmiarów redukują się bajeczne chronologje innych ludów wschodnich, np. Persów (ob. Klaproth’a Examen des historiens asiatiques, wydane najprzód w Journal asiatique, 1823, Septemb., Novemb., przedrukowane w jego dziele: Mémoires rélatifs à l’Asie, t. I. Cf. tegoż Asie polyglotte, s. 1). Chinom przyznaje Abel Rémusat (Nouveaux mélanges asiatiques, Paris 1829 I 61) organizację państwową już od 2600 lat przed Chr.; gdy tym czasem Klaproth wykazuje, że o dziejach chińskich dawniejszych nad r. 732 przed Chr. niema najmniejszej pewności. To samo twierdzi Windischmann (Die Philosophie cz. I, Bonn 1827). Najwięcej przy końcu przeszłego i na początku obecnego wieku podnoszono zarzutów przeciw chronologji biblijnej, z dziejów egipskich. Manetho, kapłan egipski, żyjący w III w. przed Chr., ułożył był dzieje królów egipskich, lecz tylko szczątki z nich przechował nam Józef Flawjusz; katalogi królów egipskich przepisał w swej kronice Juljusz (ob.) afrykański i Euzebjusz, a z nich, czy też z innej późniejszej kompilacji, Jerzy Syncellus (ob.). W katalogach tych wylicza Manetho 31 dynastji, jakie panowały od najdawniejszych czasów w Egipcie, aż do Aleksandra W. Z lat, jakie przy niektórych dynastjach podaje, wypadałoby, że egipskiej monarchji początki sięgają r. 5000 przed Chr. Sądząc po wyciągu z Manethona (ap. Joseph. Flav. contr. Apion. l. 1 c. 14), — gdzie mówi bardzo ogólnikowo o najściu na Egipt i panowaniu Hyksosów (dynastja XV) i miesza przytém Asyryjczyków, jako już Egiptowi zagrażających, kiedy jeszczew owej epoce (gdybyśmy przyjęli chronologję Mauethona) o Asyryjczykach nie mogło być wcale mowy, — sądząc z tego wyciągu, trudno przyznać Manethonowi powagę taką, jaką mu przyznają nieprzyjazni Biblji chronologowie egipscy. Bunsen skraca powyższą cyfrę, z Manethona wypływającą, do liczby 3623 lat przed Chr. (Aegyptens Stelle in d. Weltgesch.). Mało bardzo różnią się od niego inni egiptologowie. Cyfra zaś powyższa mało się różni od chronologji biblijnej, a nadto jest ona tylko prawdopodobną, bo o pewności jej dotąd nie może być mowy. Cf. Fell, Die neuesten Forschungen auf d. Gebiete der altägipt. Gesch. u. Chronol., w Chilianeum 1869 zesz. 73; Revue des quest. histor. IX 5 (1870—71). Inne dzieła, w których wykazaną jest zgodność chronologji bibl. z egipską, ob. Wiseman op. c. Disc. 8 8. 292. Ob. historję Egiptu, zgodnie z postępem
