czność piekielna, albo o ogniu, więzieniu i mękach, które cierpią ludzie potępieni, ib. 1640; i Stanisława Fenickiego (Phoenicius): Pętko P. Mariey, albo sposób oddawania się Bł. P. Maryi za sługę, Lublin 1632. W tém ostatniém są niektóre piękne wiersze Ch. X. W. K.
Chór (z greckiego χορός, orszak ludzi tańcujących i śpiewających), w liturgice oznacza, przed innemi, miejsce podwyższone, przed lub za wielkim ołtarzem (ob. Prezbyterjum), w ogóle dla kleru, a w szczególności dla śpiewaków; w klasztorach zaś panieńskich taki chór urządzony bywa z boku, przed wielkim ołtarzem. Przy celebrze biskupiej, podług Caerem. Ep. (l. I c. XVIII n. 7), asysta stanowi chór pierwszy, kanonicy w stallach drugi, kapłani i klerycy trzeci, magistrat i szlachta, jeśli gdzie przypuszczana, czwarty; klerycy znowu dzielą się na dwie strony, chórami zwane. Galerja, wzniesiona nad wejściem do kościoła lub z boku, gdzie się ustawiają organy, także się chórem zowie. Podobnież śpiewacy i muzykanci dzielą się na chóry (Ob. Śpiew kościelny). Być obowiązanym do chóru, znaczy mieć obowiązek odmawiania pacierzy kanonicznych, razem z innymi w chórze, jak tego wymaga prawo w katedrach, kolegjatach i w większej części kościołów klasztornych. Wyraz też ten chór wskazuje na historyczny początek i na właściwy charakter Officii divini, że mianowicie były to w pierwszych wiekach i w całym Kościele (Cf. Thomassin, Vet. et nova eccl. discipl. p. 1 l. II c. 71—78) uroczyste i publiczne modły całego duchowieństwa, na których, odpowiednio do możności, znajdowali się i świeccy wierni. Właściwy zaś charakter tych modłów nazwą chór o tyle się wyraża, że brewjarz w ogóle ma pewną dramatyczną formę, że w całym swoim układzie, w całej swej organicznej budowie, modły brewjarzowe stanowią całość wieloczęściową (z antyfonami, responsorjami i t. d.). Dla należytego odprawiania chóru (ad supplendam negligentiam canonicorum), przy każdej katedrze i kolegjacie znajdowały się, prócz kanonji, oddzielne jeszcze dla księży małe prebendy. Kanoników, chór zaniedbujących, prawo karze odjęciem części dochodu beneficjalnego. „Distributiones accipiant, qui statis horis interfuerint, reliqui careant his, exclusa quavis collusione aut remissione“ (Trid. sess. 24 c. 12). Od chóru uwalniają, bez pozbawienia dystrybucji, posługa parafjalna, posługi oddawane biskupowi w czasie wizyty kanonicznej, obecność na soborze powszechnym, wydalenie się w interesie kościoła, choroba, osłabienie starości, wyjazd dla złożenia egzaminu (ale nie dla nauki). Dla uczestniczenia w dystrybucjach, kanonik powinien w ubiorze chórowym, w właściwym czasie swoje miejsce zająć i rzeczywiście modlić się i śpiewać. Do należytego wyuczenia się śpiewu gregorjańskiego biskup może zmusić kanonika, odjęciem mu dochodu (Congr. C. Trid. 6 Maii 1628). Dystrybucje przepadłe, z powodu nie zachowania przepisów chórowych, rozdzielają się pomiędzy pozostałych kanoników. Biskup, za zgodą kapituły, stanowi mistrza chóru (magister chori), czyli mistrza ceremonji (zwanego także primicerius). Na ołtarzu do każdej hory przynajmniej dwie świece palić się powinny. O ceremonjach w chórze, podczas pacierzy kapłańskich, ob. Herdt, S. Liturg. praxis II n. 375.. Różne kościoły i zakony mają jeszcze swoje zwyczaje. Tak np. kameduli, w chórze tak wolno odmawiają pacierze, że około 7 godzin na to używają. Jezuici wolni są od chóru; misjonarze odmawiają w chórze tylko officium parvum. Chórowe odmawianie brewjarza jest najdoskonalszą jego formą, ponieważ we wspólnej modlitwie szczegól-
