Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 264.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
254
Chełmskie biskupstwo o. g.

Aleksy książę Zbarazki, r. 1504. 10) Filaret, znajdował się na synodzie wileńskim w r. 1509. 11) Jonasz Sosnowski, h. Nałęcz, zwany też Iwaszko, lub Iwan, co mogło być drugiém jego imieniem; wspominany od r. 1533 do 1543. Józef Wereszczyński w dziele: „Wizerunek nakształt kazania o wzgardzie śmierci“ (Krak. 1585) mówi, że ten Iwan pisał się z Sosnowicy i zasiadał na stolicy ch. około r. 1529; poprzednio zaś miał być pisarzem ziemi ruskiej, a gdy w r. 1504 postarał się u kr. Aleksandra o to bpstwo, wziął rozwód z żoną i zaraz został konsekrowany przez metropolitę Józefa Sołtana. W tym razie nie byłoby miejsca na jego poprzednika Filareta, którego jednak akta urzędowe wspominają pod r. 1509, zatém pewniejsze ich świadectwo. 12) Michał Sosnowski od r. 1543, dla słabości zdrowia i podeszłego wieku przyjął do pomocy w zarządzie djecezją Bazylego Bakę, dla tego mało znany, przez Niesieckiego i Stebelskiego pominięty nawet, um. r. 1546. 13) Bazyli Baka czyli Bat, h. Wukry, z familii litewskiej, na prośby Jana Tęczyńskiego, wojew. sandomierskiego, zrobiony koadjutorem, a potém następcą poprzednika swego. Nie wiadomo jak długo zostawał przy życiu, bo w Metryce koronnej (ks. 89 str. 288) jest wzmianka, iż r. 1548 do kr. Zygm. Augusta zaniesione było zażalenie Nasiana, władyki ch., przeciw Jędrzejowi Dębowskiemu, prefektowi hrubieszowskiemu, który uciskał włościan bpich z Buśna i Białego pola, do różnych robocizn dla siebie ich przynaglając. Gdy jednak żadnej gdzieindziej nie ma wzmianki o Nasianie, pominąć go trzeba. 14) Teodozy Łazowski, w r. 1566 przeszedł na bpstwo włodzimierskie. 15) Zacharjasz od r. 1566. Po nim niektórzy kładą Cyryla Semenowicza Terleckiego, który był potém pińskim, a w końcu łuckim bpem, lecz to nie ma podstawy. 16) Leonty Pieńkowski, pochodził z Podlasia, miał zostawać na tej katedrze do półowy Lipca 1585 r. W niektórych dyplomatach zowie się on Leonty Zenowiewicz Pełczycki i wspominany jest od r. 1583 do 1585, w którym przeniesiony był na stolicę pińską. 17) Djonizy Zbirujski (lub Zbirowski), h. Kościesza, od r. 1586 do 1604 znany jako gorliwy unji brzeskiej propagator, którą w całej swej djecezji zaprowadził. 18) Arseni Andrzejowski, od r. 1605 do 1619. Za niego powstało działanie przeciwko unii brzeskiej i walka między unitami a dyzunitami. Ztąd w wielu djecezjach greckiego obrządku po dwóch bywało bpów, w dogmatach sobie przeciwnych. Tak i do Chełma dyzunici wprowadzili Izajasza Hipolitowicza Czerkawskiego, zwanego zwykle Pajzą, przełożonego monastyru w Jabłeczniu, którego Teofan, patrjarcha grecki, z Jerozolimy przybyły, w Kijowie r. 1620 wyświęcił. Ponieważ stało się to bez woli i nominacji króla, więc Pajzy nikt w kraju za bpa nie uznawał i, jak pisze Susza, gdy djec. ch. miała wtedy 650 cerkwi, z tych kilka ledwie słuchało Pajzego. Widząc on, iż mu się tu nie powodzi, opuścił zupełnie djecezję, do której był nieprawnie posłany, i zamieszkał w klasztorze jabłeczeńskim, zachowując jednak tytuł bpa ch. do śmierci, r. 1636. Odtąd władzę duchowną nad dyzunitami w tych stronach spełniał metropolita kijowski Sylwester Kossów, zm. 1657, a po nim Djonizy Bałaban, który się tytułował nawet bpem chełmskim i bełzkim. Mimo dość gwałtownych zamieszek, wywołanych z powodu różnych wyznań, unici zawsze posiadali swoją katedrę i mieli nieprzerwany ciąg własnych pasterzów. Po Andrzejowskim nastąpił 19) Atanazy Pakosta, z bazyljanów mińskich, mąż uczony i w prawie krajowém biegły. Odbył wspaniały