greck. tej ziemi znajdowała się pierwotnie w miasteczku Uhrowesku (Uhrusk), położoném pod Parczowem, i dopiero po r. 1223, gdy osada Chełm, za staraniem Daniela, księcia halickiego, podniesioną została, katedra bpów do tego, obronnego już miasta, przeniesioną była. Daniel bowiem, opuściwszy Halicz, po spustoszeniu go przez Mongołów, przybył do m. Chełma, które, dziwném zrządzeniem Opatrzności, wśród powszechnego zniszczenia całej okolicy, samo jedno ocalało od napaści Batego. Tu własnym nakładem zbudował dwie wspaniałe cerkwie, oraz fortece i podźwignął miasto, dotąd niczém się nie odznaczające. Szczegóły niektóre o kosztownej budowie tych świątyń podaje kronika hypatjowska. Gdy więc dawniejsze świadectwa o istnieniu bpstwa ch. nie mają dość pewnych za sobą dowodów, przyznać trzeba i naznaczyć początek jego czasom księcia Daniela, to j. około r. 1233. Odtąd przynajmniej stale nosi swoje dotychczasowe nazwanie, bądź jako nowe, bądź jako odrodzone z dawnego uhruskiego bpstwa. Trudność jest także niemała w zebraniu dokładnego spisu bpów, czyli władyków chełmskich: kroniki bowiem mało o nich mówią, a dokumenty kościelne, z powodu ciągłych klęsk kraju, całkowicie naszych czasów nie doszły. Niesiecki (Korona pol. p. 94) zaczyna dopiero od Nestora Algimuntowicza, któremu Stebelski (Przydat. do chro. wyd. 2 III, 158) naznacza wiek XIV. Bartoszewicz (Encykl. pow. III. 609) podaje ich według zbioru ks. Karola Boniewskiego, później w jedném z czasopism kościelnych drukowanego, który w następującym porządku kładzie chełmskich bpów: 1) Cyryl, po wyjściu Mongołów z Polski, obrany przez książąt ruskich metropolitą r. 1243. Mieszkał w Chełmie, lecz gdy po kilku latach udał się do Nicei, celem pozyskania nowej godności, zabawił tam czas jakiś, a gdy powrócił, zastał już na swém miejscu nowego bpa, któremu łatwo ze stolicy ustąpił, otrzymawszy poprzednio skutek swych życzeń. 2) Iwan, od r. 1246 do 1261. Przez 70 lat następnych kroniki milczą o bpach ch., a podają tylko, że za Iwana r. 1251 spalił się Chełm tak okropnie, iż pożar widziano we Lwowie; r. zaś 1261 warownia jego upadła zupełnie. Daniel um. r. 1264, pochowany w cerkwi katedralnej, gdzie też złożono zwłoki zmarłych później synów jego, Romana i Swarny, oraz prawnuka Michała Georgewicza, zm. r. 1284. 3) Jan, wspomniany w r. 1331. 4) Kalikst, 1376 r. wzmiankowany w przywileju Jerzego Daniłowicza, księcia ch. 5) Nestor Algimuntowicz Holszański, książę litewski. 6) Sylwester książe Kobryński, także litwin. Tych dwóch lata dobrze nie znane, ale padają na wiek XIV, bo wtedy książęta Holszańscy i Kobryńscy mieli jeszcze posiadłości w ziemiach litewskich i ruskich. W tych czasach ziemia Chełmska różnym panom ulegając, dostała się Polsce r. 1377. 7) Charyton Obrzyński od r. 1415, był obecny na synodzie nowogrodzkim i rządził djecezją lat 29. 8) Jerzy od r. 1444. Temu kr. Władysław Warneńczyk nadał przywilej, w Waradynie datowany tegoż roku, aby do jurysdykcji bpa ch., który unję florencką przyjął, nikt się mieszać nie ważył, a wsie i majętności, od kogobądź kościołom ruskim nadane i zapisane, zatwierdza jako wieczystą ich własność. Tenże bp Jerzy prosił kr. Kazimierza IV, aby mu przyznano pobieranie danin z miodu, czego oddawna zaniechano. Król do rozpoznania sprawy wyznaczył Jana Kuropatwę z Łańcuchowa, podkomorzego lubelskiego, tudzież kasztelana Wańka z Wasilowa, którzy daninę miodu kościołowi ch. r. 1456 przysądzili. W tymże roku umarł bp Jerzy. 9)
