Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 249a.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
238
Chełmińskie biskupstwo.

r. 1610 przeszedł na katedrę kujawską, a umarł na prymasostwie roku 1624. Wznowił on w Toruniu publiczną procesję na Boże Ciało, dla herezji zaniedbaną, i sam ją odprawił. 34) Maciej Konopacki, h. Mur, poprzednio wojewoda chełmiń., po śmierci żony został duchownym i wkrótce bpem. Upominał się sądownie i powracał katolikom kościoły, jakie im niegdyś protestanci gwałtem pozajmowali. Um. 1613. 35) Jan IX Kuczborski, h. Ogończyk, musiał i on używać pomocy władz świeckich do poskromienia nadużyć protestantów toruńskich. Przywrócił tamże zwyczaj noszenia publicznie Najśw. Sakram. do chorych. Z własnych funduszów pomnożył dochody jezuitów w Toruniu i sprowadził zakon ten do Bydgoszczy. Umierając r. 1624, po 10 latach bpstwa, zostawił 509,000 złotych, które testamentem na szpitale i kościelne instytuty przekazał, robiąc egzekutorem króla Zygm. III. 36) Jakób II Zadzik, h. Korab. Dodał kapitule kanonika ze stopniem doktoratu. Przeszedł na stolicę krak. 1635, tamże umarł 1642. 37) Jan Lipski (ob.), h. Łada, przeszedł wkrótce na gniezn. 1639, um. 1641. 38) Kasper Działyński, h. Ogończyk, z prałata dziekana włocławskiego. Pozyskał wyrok królewski na publiczne odprawianie w Toruniu procesji Bożego Ciała; um. 1646. 39) Jędrzej I Leszczyński, h. Wieniawa, z bpstwa kamienieckiego tu przeszedł, a r. 1652 prymasem został. W Chełmnie zaczął budować seminarjum dla kleryków, które potém bp Małachowski dokończył; um. 1658. 40) Jan XI Gembicki (ob), przeszedł wnet na płockie r. 1655, a umarł na kujawskiém 1675. 41) Jan XII Leszczyński, h. Wieniawa, z opata paradyskiego bp kijowski, a od r. 1656 chełm., um. 1657. 42) Adam I Koss, z opata mogilnickiego, um. 1661. 43) Jędrzej II Olszowski, h. Pruss, kilka kościołów katolikom powrócił, jezuitów wprowadził do Malborga i dał im władzę nauczania po kościołach pruskich, gdzie brakło proboszczów. R. 1676 posunięty na katedrę gniezn. Znany jako mąż zasłużony ojczyznie i Kościołowi. Po nim miał być Piotr z Pilcy Koryciński, proboszcz miechowski, lecz umarł jako nominat, mówi Bartoszewicz. 44) Jan XIII Małachowski, h. Nałęcz, przeszedł na krakowskie r. 1682, gdzie um. 1697. 45) Kazimierz I Jan Opaleński, h. Łodzia, z opata bledzowskiego i sufr. poznań. bp chełm. Dokupił w Prusach dobra Turów do posagu bpstwa swego, w których i parafję urządził. Miał i on w Toruniu napaści od protestantów, w czasie celebrowania procesji na Boże Ciało. Upomniawszy się sądownie, otrzymał wyrok, skazujący wichrzycieli na wyrestaurowanie katedry w Chełmży i wystawienie wieży. Um. 1693. 46) Kazimierz II Jan Szczuka, h. Grabie, z opata paradyskiego został tu bpem. W Chełmnie pomnożył fundusze kks. misjonarzy i sprowadził tam siostry miłosierdzia: um. w roku następnym 1694. Po nim nominowany Stanisław Święcicki, umarł bez konsekracji r. 1696. 47) Teodor Potocki, h. Pilawa, konsekrowany r. 1699, został warmiń. 1712, a potém prymasem. 48) Jan XIV (Jakób) Koss, przez Augusta II obrany marszałkiem dworu królewskiego syna, w podroży po obcych krajach, wpłynął na młodego księcia, że za przykładem ojca porzucił luteranizm. Z wojewody inflanckiego został bpem chełm. i umarł jako nominat 1713 r. Bartoszewicz daje mu imię Jakóba i mówi, że umarł r. 1717. 49) Jan XV Bokum, h. Paprzyca, bp. przemyski, przez kr. Augusta II promowany na stolicę krakow., lecz gdy w Rzymie robiono przeszkody, dano mu katedrę chełm., na której po 4 latach nagle umarł 1722 r. 50) Feliks Jan Kretkowski,