skał, w których mieszczą się groby dawne i późniejsze. Od grobowca Józafatowego (na wschodniej stronie Jerozolimy) nazywa się ona doliną Józafatową[1]) i jest ulubioném miejscem pogrzebu dla Żydów, tak, iż wielu przybywa z obcych stron, aby tu mieć grób swój, oczekiwać zmartwychwstania. Sądzą bowiem, a z nimi chrześcjańskich wielu egzegetów, opierających się na dosłowném znaczeniu słów Joela (3, 2. 12. dolina Joszafat, t. j. Dominus judicabit, a zatém dolina sądu, w ogóle miejsce sądu, niekoniecznie szczegółowa miejscowość jaka), że tam zgromadzi Bóg narody na sąd ostateczny. Skały, rozwalone groby i potłuczone grobowce nadają dolinie Józafatowej widok ponury (Cf. Jer. 31, 40). Lecz dalej ku morzu Martwemu przemienia się prawie w równinę żyzną. Potok C. nie płynie przez całą dolinę, lecz zaczyna się naprzeciw bramy św. Szczepana, prawie od środka muru wschodniego. Przez potok C. uciekał Dawid przed Absalonem (II R. 15, 23); Pan Jezus tędy także przechodził do ogrodu Gethsemani, aby się przygotować do Męki swej (Joan. 18, l). X. W. K.
Ceillier (czyt. Selje) Remigjusz (Dom Rémy C.) ur. w Bar-le-duc 1688 r. Wcześnie okazujące się w nim zamiłowanie nauki i pobożność, skłoniły go już w 1705 r. do wstąpienia do benedyktynów kongregacji S. Witona (Vannes) i Hidulfa. Pełnił w swoim zakonie liczne obowiązki: był przeorem w Flavigny pod Nancy; um. 1761 r. Literatura chrześcjańska temu uczonemu zawdzięcza wyborne dzieło: Histoire générale des auteurs sacrés et ecclésiastiques, qui contient leur vie, le catalogue, la critique, le jugement, la chronologie, l’analyse et le dénombrement des differentes éditions de leurs ouvrages; ce qu’ils renferment de plus intéressant sur le dogme, sur la morale et sur la discipline de l’Église etc. Paris 1729—1763, 23 t. in-4; później dodano jeszcze: Table générale des matières par Laur. Etiénne Rondet et Drouet, Paris 1782 2 t. in-4. Dzieło to podaje życiorysy i prace chrześcjańskich autorów, aż do półowy XII w., nierównie dokładniej i bogaciej, niż Du Pin w swém dziele podobnej treści. Jednak, co się tyczy samodzielności sądu, zwięzłości i jasności przedstawienia, ocenienia danego materjału i w ogóle umiejętności przedstawienia przedmiotu, C. nie dorównywa Du Pinowi. Największa wartość dzieła Ceilliera leży w obrobieniu chrześcjańskich autorów sześciu pierwszych wieków, do czego użył starannych prac przygotowawczych, zawartych w Tillemonta Mémoires, i wstępów do poprawnych benedyktyńskich wydań Ojców Kościoła, tak, iż często tylko dosłowne z nich wyciągi zamieszczał. Część traktująca o autorach kościelnych średniowiecznych, do której brakło tak starannych prac przygotowawczych, mniej ma wartości, tém bardziej, że C. nie miał odpowiedniego filozoficzno-teologicznego wykształcenia scholastycznego; nie mógł mieć zatém interesu dla prac tego rodzaju. Tém objaśnia się następująca uwaga Cramera, w dalszym ciągu Historji powszechnej Bossueta (cz. VI p. 791): „Dzieła Hugona od św. Wiktora o Sakramentach, które w je-
- ↑ Według innych, przez dolinę Józafatową rozumie się płaszczyzna pod Thekua (na południe Jerozolimy), gdzie Józafat pobił Ammonitów i ich sprzymierzeńców. II Par. 20 , 20. Lecz najdawniejsi podróżopisarze (Anonymus Burgidalensis z r. 333 po Chr., ap. Tobler, Palaestinae Descriptiones, s. 6 (St. Gallen, 1869) dolinę Cedron nazywaja Józafatową.
