dał Hier. Ferri (prof. uniwersytetu w Ferrarze) 1771 r. w Faenza, p. t. Pro linguae latinae usu, epistolae adversus Alembertium; praecedit commentarius de rebus gestis et scriptis Hadriani Castelli card., quo imprimis auctore, latinitas restituta. Listy te zbijają D’Alemberta, który utrzymywał, że nowożytnym nie podobna mówić i pisać dobrze po łacinie. Cf. Biogr. univ. N.
Castelli Benedykt, jeden z najsławniejszych uczniów Galileusza, autor nowej części hydrauliki, teorji ruchu wód bieżących, ur. w Brescia 1577, był benedyktynem kongregacji kasyńskiej; uczył matematyki w uniwersytecie pizańskim i w kolegjum Sapienza w Rzymie, gdzie um. 1644. Gdy Papież Urban VIII polecił mu obmyślenie środków ulepszenia prac, powstrzymujących wylew wód rzecznych, C. napisał mały, ale wysoko ceniony traktat: Della misura dell’agu correnti, Rzym 1638. Żywot jego wyszedł w Dreźnie 1746, p. t. Vita B. Castelli... ex Mariani Armellini bibliotheca benedictina casinensi excerpta et additionibus illustrata.
Castelnau Piotr de, św. męcz. (5 Marca). Jak dawniej benedyktyni, później jezuici w Kościele wojującym w przednich stali szeregach, tak przed wystąpieniem św. Dominika miejsce to zaszczytne zajmowali cystersi. Ile tylko razy w kolei wieków Kościół znajdował się w ciężkiém położeniu, zawsze Pan wzbudzał takich mężów, co bez bojaźni występowali pko jego nieprzyjaciołom. Druga półowa XII wieku była takim niebezpiecznym czasem dla południowej Francji. Błędy manichejskie, zmieszane z resztkami arjanizmu (ob. Albigensy), oderwały od Kościoła prawie całą ludność, co tém było łatwiejsze, że sprzyjała im lekkość obyczajów tamtejszych panów świeckich, a oddziaływanie zepsutego duchowieństwa nie mogło być silne. Najpotężniejszym opiekunem herezji był Rajmund VI, hrabia Tuluzy, który panował nad najpiękniejszą częścią południowej Francji. Papieże zlecali cystersom nauczanie i nawracanie heretyków. Pomiędzy członkami tego zakonu, pod koniec XII w., znajdował się były archidjakon Magelony Piotr de Castelnau. Papież Innocenty III r. 1203 wyprawił tego i drugiego zakonnika Radulfa, jako swoich pełnomocników, do zwalczania herezji, zalecając ich opiece arcybiskupa Narbonny i króla Francji. Dzieło swoje rozpoczęli od przyjęcia od rady i władz Tuluzy przysięgi posłuszeństwa Kościołowi; potém złożyli z urzędu biskupów z Vivarais, Beziers i Tuluzy, jako niedbałych i podejrzanych o herezję, wyjednali u Papieża surowe napomnienie dla arcybiskupa Narbonny, nie wiele co lepszego od tamtych. Przybycie i rady Dominika (ob.), wówczas kanonika z Osmy, nowego zapału dodały Piotrowi i jego towarzyszowi. Zwołali przywódców herezji na rozprawę do zamku Montreal. Rozprawy trwały 2 tygodnie i skończyły się tak samo, jak wszjstkie tego rodzaju usiłowania. Heretycy nie uznali się za zwyciężonych, hrabia Tuluzy upornie za nimi obstawał, Piotr zmuszony był ogłosić go za wyklętego, co, podług ówczesnych pojęć, nadawało prawo innym panom katolickim do zbrojnego wystąpienia przeciwko niemu, jako pko niewiernemu. To zniewoliło hrabiego do pozornego połączenia się z Kościołem, po odprawieniu publicznej pokuty i złożeniu przysięgi na wierność Kościołowi; w istocie jednak nie zmienił swych dążności, owszém, utrzymywał dawniejsze z heretykami stosunki, za co powtórnie został wyklęty. Przeczuwając smutne następstwa swego położenia, na nowo chciał się z Kościołem pojednać i, z wszelkiemi pozorami żalu, zaprosił Piotra do S. Gilles, niby dla poro-
