i Bazylei. W 1665 obrany na profesora filozofji moralnej, 1668 otrzymał katedrę wschodnich języków w Lipsku, a w 1684 katedrę teologji. Um. 23 Marca 1699. Słynął z wielkiej znajomości języka hebrajskiego i pism rabinicznych, ze ścisłego trzymania się ksiąg symbolicznych i wstrętu do wszelkich nowości. Napisał dzieło niepośledniej wartości: Introductio in theologiam judaicam et lectionem Raymundi aliorumque ejusd. gen. auctorum, które dołączył do nowej edycji Martini Raymundi Pugio fidei (Lips. et Francof. 1687). Oprócz tego wydał: Lightfoot’a Horae talnmdicae et hebraicae; Rabbi Mosis ben Maimon de jejuniis Hebraeorum cum interpretatione latina; Collegium rabinico-biblicum. Liczne jego kazania przepełnione są erudycją, łacińskiemi, oraz greckiemi cytacjami. — 5. Samuel Benedykt C., brat dwóch wyżej wymienionych, ur. 1647 w Lipsku, studja odbywał w Wittenbergu, gdzie przyłączył się do Abrahama Calov, professora teologji, i za jego pomocą w 24 roku życia otrzymał katedrę poezji. Ponieważ wtedy ukazała się książka jezuity Jakóba Masen, Praxis nova fidem orthodoxam discernendi et amplectendi, C’w więc, za poradą Calova, napisał Anti-Masenjusza, t. j. Examen orthodoxae fidei contra Jac. Masenium, Witteb. 1677 8°. W sporze z pietystami trzymał stronę brata, przeciwko zwolennikom Spenera. Był następnie kaznodzieją nadwornym w Dreznie, a w końcu superintendentem. Um. 1707. — Z liczby synów wyżej podanych braci odznaczyli się: 6. Jan Bogumił (Gottlob) C., syn Samuela, ur. 1679. Jako kapelan przy poselstwie elektorskiém zwiedził Anglję i Hollandję. R. 1708 był djakonem przy kościele św. Tomasza w Lipsku i miewał odczyty o biblijnych starożytnościach i dogmatyce. W 1719 r. mianowany profesorem języków wschodnich i egzegetyki przy uniwersytecie w Lipsku. Roku 1730 powołany został na kaznodzieję do Lubeki. J. Bogumił C. powszechnie jest uważany za jednego z najznakomitszych protestanckich teologów. Dwa główne jego dzieła noszą tytuł: Introductio in libros canonicos Bibliorum V. T. omnes, praecognita critica et historica ac auctoritatis vindicias exponens (Lipsiae p. I 1714, p. II 1720, p. III 1721); razem całe Lips. 1728, ib. 1741) i Critica Sacra V. T. parte I circa textum originalem, p. II circa versiones, p. III circa pseudocriticam Guil Whistonii sollicita (Lips. 1728, 1748). Apparatus historico-criticus antiquitatum sacri codicis et gentis hebraeae (Lip. 1748), jest drogocennym zbiorem odczytów o tym przedmiocie. — 7. Jan Benedykt C., syn lipskiego profesora i orjentalisty Jana Benedykta (4), ur. w Lipsku 1670 r., za przykładem ojca oddał się wschodniej filologji. W 1703 r. został w Lipsku profesorem języków wschodnich i umarł tam 1733. Był on niepospolitym znawcą literatury hebrajskiej; przygotował do druku i dopełnił dzieło ojca Collegium rab.-bibl, oraz sam napisał: Christianae de Urim et Thummim conjecturae (Lips. 1732); De sepultura Josephi patriarchae disputatio philologica, w Ugolini Thesaur. t. 33; Dissert. de Cerethi et Phelethi (ib. t. 27); De nummis effigiem Moysis cornutam exhibentibus (ib. t. 28). — 7. Jan Bened. C., syn poprzedniego, ur. w Lipsku 1720 r., obok teologji pracował nad filologją starożytną i w 22 roku życia napisał: Paradoxon stoicum Aristonis Chii apud Diog. Laërt. novis observationibus illustr. quibus simul variorum antiq. philosophorum loci explicantur (Lips. 1742). R. 1747 został profesorem filozofji w Lipsku, w następnym powołany do Helmsztadu, gdzie wykładał język grecki i teologję. Um. 1803. Z dzieł, przez niego napi-
