Cadolaus został uznany przywłaścicielem, a Aleksander prawym Papieżem. Odtąd C. ginie z widowni dziejowej. Wprawdzie na drugi dzień po uchwale synodalnej, stronnictwo jego próbowało jeszcze szczęścia, z bronią dotarło do kościoła, gdzie odbywał się synod; ale imponujące wystąpienie Aleksandra II i pośrednictwo Beatricy z jej orszakiem udaremniło plan napastników. Cadolaus aż do śmierci miał odgrywać rolę Papieża, jakkolwiek nikt na niego nie zważał. Jedni podają, jakoby zginął nędznie, inni zaś, że prosił Papieża o rozgrzeszenie i w klasztorze życie swe pokutniczo zakończył. Cf. Damberger, Synchr. Geschichte der Kirche u. d. Welt im Mittelalter, VI 609 i zeszyt krytyki do tego tomu p. 110. Voigt, Hildebrand als Gregor VII, 2 wyd. s. 57. (Kerker) N.
Cagliari, wym. Kaljari, dawne Calaris, Caliaris, stolica wyspy Sardynji, jedno z trzech arcybiskupstw tejże wyspy. W pierwszych już wiekach chrześcjanie byli w Sardynji, wyspa ta niezdrowa (insula nociva) była miejscem wygnania wielu chrześcjan, a nawet i Papieży. Nie wiadomo jednakże kiedy mianowicie założone tam zostało biskupstwo. Pierwszy ze znanych biskupów sardyńskich z Cagliari jest Quintasius, który był na soborze arelateńskim r. 314. Najwięcej zaś znanym był Lucyfer (ob.), który, za panowania Konstantyna cesarza, zbijał błędy arjanów, następnie sam popadł w odszczepieństwo. Sardyńczycy zawsze się szczycili swoim ziomkiem, pisali o nim wiele, a jeden z ich uczonych napisał tom in f., w którym stara się udowodnić świętość Lucyfera (Defensio sanctitatis Luciferi, Cagl. 1639). W V w. Sardynja dostała się pod panowanie Wandalów, zagorzałych arjanów, którzy tu zesłali na wygnanie wielu biskupów z Afryki. Papieże Hilary i Symmachus byli rodem z Sardynji. Św. Fulgenty (ob.) z Ruspe, blisko Cagliari założył klasztor. Za Justyniana I Sardynja przeszła pod berło rzymskie. U stóp góry Barbagii Rzymianie postawili załogę wojskową, dla obrony przeciwko góralom, wówczas jeszcze poganom. Przez krótki czas Gotowie panowali nad wyspą. Papież Grzegorz I wiele dobrego, tak pod względem duchownym jak i materjalnym, uczynił dla Sardynji. Czytamy w jego listach, że w tym czasie mnóstwo żydów sardyńskich (osiedlonych tam za Tyberjusza) przeszło na łono Kościoła. Naczelnik górali zwanych Barbaricini przyjął także Chrzest. Grzegorz I zachęcał go, aby jak nąjusilniej pracował nad nawróceniem pozostałych jeszcze pogan. Posiadamy 34 listy Grzegorza I, z których 20 do Januarego, arcybpa Cagliari, i po jednym do każdego z 6 bpów sardyńskich, t. j. do Wincentego, Innocentego, Mariniana biskupa Torres, Libertina, Agatona i Wiktora biskupa Phausanii. Stolice 4 bpów, do których 4 pozostałe listy były pisane, nie są znane. Metropolita więc z Cagliari miał 6 sufraganów. Od r. 668 Sardynja przeszła pod panowanie Lombardów. Później na czas niejaki wyspa odzyskała niepodległość. Sardynję od strony Korsyki darował Papieżom Karloman, darowiznę tę r. 817 zatwierdził Ludwik Pobożny. Potęga świecka bpów sardyńskich wzrastała w miarę udzielanego przez nich poparcia monarchji i opieki nad ludem, uciśnionym przez panów feudalnych. Mikołaj I wysłał swego legata wyłącznie dla Sardynji, która wówczas była rządzoną przez tak zwanych sędziów. Ok. r. 1073 bp z Torres pierwszy otrzymał tytuł metropolity, chociaż Atanazy i Teodoret już Lucyfera nazywali metropolitalnym bpem Sardynji. R. 1297 Papież Bonifacy VIII oddał Sardynję królowi Jakóbowi, jako lenność papiezką, z której ten płacić miał corocznie
