Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 081.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
69
Buxtorf.

się doń po objaśnienia. Ale jak z jednej strony rabinom zawdzięczał znaczną część swojej nauki, tak z drugiej mimowolnie przejął się ich opinjami, które nieraz nabawiły go kłopotów. Pewnego razu uczestniczył w ceremonji obrzezania w domu swoim, za co magistrat skazał go na 100 flor. kary. Pomimo wielu nieprzyjemności nie chciał opuścić Bazylei, odmówił zaszczytnemu wzywaniu do Saumur i do Leydy. Dzieła jego używały wielkiego wzięcia i miały liczne wydania, a uczeni nawet naszych czasów nie mogą się bez nich obejść. Jego dzieła gramatycznej treści są: Epitome grammaticae hebraeae, Basil. 1605; Thesaurus grammat. hebraeae, Basil. 1605; Grammaticae chaldaicae et syriacae libri tres. Basil. 1615, wielokrotnie przedrukowane. Główną zasługą Buxtorfa jest umiejętne korzystanie ze źródeł rabinistycznych: bogate materjały zlał w systematyczną całość i tym sposobem, odrazu wyżej stanął od swoich poprzedników. Toż samo da się powiedzieć o jego pracy słownikarskiej. Za wzorem rabinów, a głównie Kimchi i Eliasza Levity, idzie on w swoim Manuale hebraicum et chaldaicum, Basil. 1602, jak równie w Lexicon hebraeo-chaldaicum, Basil. 1607, i Epitome radicum hebraic. et chald., Basil. 1607 r. Zarzucić mu można, że pracując nad układem Słownika hebrajskiego, B. nie zwracał uwagi na pokrewne języki. Uwagi jego nad stylem listowym niewiele mają wartości: Epistolarum Hebraicarum decas, w hebrajskim i łacińskim języku, Basil. 1603, i Instructio epistolaria cum epistolarum Hebraicarum centuria, Basil. 1603. Synagoga judaica, wyd. najprzód po niemiecku 1603, a później pomnożona po łacinie, wielokrotnie wydawana, jest dziełem cenniejszém. Napisał nadto: Disputatio judaei cum christiano, Han. 1604; De abbreviaturis hebraicis; Operis talmudici brevis recensio et bibliotheca rabbinica, Basil. 1613; Tiberias, s. Commentarius masorethicus, Basil. 1620. To ostatnie dzieło spowodowało uczony spór co do epoki, w jakiej wprowadzone zostały samogłoski i akcenty do pisowni hebrajskiej. L. Capellus zwalczał zdanie Buxtorfa w swojém Arcanum punctationis revelatum. Najwięcej jednak zasługi położył B. swojém wydaniem Biblji hebrajskiej, w którém starał się o dokładność w tekscie, ale zarazem i o uprzystępnienie Biblji bombergskiej. Pożyteczne są też jego: Concordantiae Biblior. hebr., Bazylea 1632, i wielki Lexicon chaldaicum, talmudicum et rabbinicum, nad ułożeniem którego sam pracował 20 lat, a 10 lat syn jego; wyd. w Bazyl. 1640 r., dotąd ceniony; nowa ed. pomnożona Dra Bern Fischer’a, Lipsk 1867—73. Um. z zarazy w Bazylei, 13 Wrz. 1629. — 2. Jan, zwykle nazywany młodszym, albo synem, syn poprzedniego, ur. w Bazylei 13 Sierp. 1599. Od dzieciństwa ojciec uczył go języków starożytnych, a szczególniej wchodnich: mówią, że w 4-tym roku czytał po łacinie i hebrajsku. W 13 roku uczęszczał już do uniwersytetu, w 16 r. został magistrem; studjował talmud i pisma kabalistów, 17 lat mając uczęszczał na uniwersytet w Heidelbergu dla słuchania Peraeusa, Schulca i Altinga. R. 1619 udał się do Dortrechtu na synod, zwiedził Niderlandy, Anglję i Francję i wrócił do Bazylei w czasie, kiedy ojciec zajmował się wydaniem Biblji. W 23 roku wydał swój Lexicon chaldaicum et syriacum (1623). Jakiś czas przebywał w Genewie w celach naukowych, odmówił proponowanej sobie katedry logiki w Lozannie, wrócił do Bazylei, sprawował różne obowiązki kościelne, a r. 1630 otrzymał po ojcu katedrę hebrajskiego. Oparł się usilnym naleganiom wzywających go do Gröningi i Leydy; w. 1647, oprócz hebrajskiego, zaczął uczyć teo-