kościelne i pogrzeby. Dotąd po wielu kościołach zakonnych i parafjalnych istnieje, ciesząc się powodzeniem (ob. Szkaplerz). — Arcybr. Różańca ś. należy do zakonu dominikańskiego, któremu służy prawo zaprowadzania go po innych kościołach, według przywilejów papiezkich. Różaniec (ob.) dawno już był znany, a przez św. Dominika 1213 r. w stałą formę ujęty i rozszerzony po całém chrześcjaństwie, licznemi od Papieżów odpustami obdarzony. Bractwo jednak powstało dopiero około r. 1478, po cudowném widzeniu bł. Alana. Sykstus IV potwierdził jego ustawę, a książęta, biskupi, magnaci i lud wpisywali się do niego nader licznie. W Polsce zaprowadził je pierwszy Bartłomiej z Przemyśla, św. teol. bakałarz, kaznodzieja dominikański przy kościele św. Trójcy w Krakowie r. 1585. Ks. Łętowski w Kat. bisk. t. I 133 pisze, że na zaprowadzenie br. różańca w Polsce wydany był dyplom przez Serafina Cavalli, jener. dominik., w Neapolu 6 Stycz. 1577, na osobę Melchiora, prowincjała dominik. polsk., za staraniem Anny Jagiellonki, która z prośbą o to wysłała Jana Zolciniusa, ś. t. d. Ztąd około r. 1596 dalej w kraju rozchodzić się poczęło, a 1600 r. pierwszą o nim podano wiadomość w drukowanej książce (Jacek Duracz, Pobudka do br. i konfr. szkapl. w przedmowie). Najwięcej do br. tego wpisywało się młodzieży akademickiej, zobowiązując się naśladować czystość i cnoty Marji, przy spotkaniu pozdrawiać się słowy: „Niech będzie pochwalony J. Chr.,“ śpiewać godzinki i litanie w kościele i asystować na religijnych uroczystościach. W wielki piątek, w białe płócienne kapy przybrani członkowie różańca św., z oznakami szkoły akademickiej, obchodzili siedm kościołów, poczém w domu biczowanie odbywali. Obowiązki i odpusty bractwa różańcowego opisują liczne książki w tym celu wydane, a między niemi: „Zbiór nabożeństwa, dla mianowicie w arcybr. różańca ś. zostających, p. ks. Damiana Dzieszkowskiego (Warsz. 1858).“ W Krakowie kks. dominikanie bardzo wystawnie przez całą oktawę obchodzą uroczystość tego bractwa, przypadającą na niedzielę pierwszą miesiąca Października. Odbywa się wtedy publiczna procesja, z odśpiewaniem pięciu ustępów Ewangelji, przypominających tajemnice w różańcu wysławione. Do różańcowego przyłączono jeszcze br. 1) ś. Tomasza z Akwinu, noszące biały pasek z 15 węzłami, wyobrażającemi 15 tajemnic różańca; potwierdzili je: Sykstus V i Paweł V roku 1608; 2) św. Wincentego Ferrerjusza, zatwierdzone przez Bened. XIV r. 1752, i 3) św. Jacka, zatwierdzone przez Klemensa XIII r. 1766. Wszystkie trzy istnieją przy kościele dominikańskim w Krakowie. W Warszawie znowu, obok bractwa różańcowego powstała jeszcze inna dodatkowa konfraternia osób w różańcu będących, celem pomagania sobie do szczęśliwego skonu i uroczystego pogrzebania ciała. Zwała się centurją, bo ją składało stu braci i tyleż sióstr różańcowych. Skoro osoba która z centurji umarła, zaraz miejsce jej zapełniano inną z bractwa różańcowego. Wpisujący się dawali świece półtorafuntowe i pieniędzy złp. 1 gr. 20 na nabożeństwa za zmarłych; toż samo płacili na pogrzeb każdego ze stowarzyszonych. Mieli za to po śmierci 100 Mszy św. każdy, oraz uroczyste nabożeństwo z konduktem, podczas którego wszyscy centurjanie trzymali świece zapalone. Ustawy te potwierdził Pap. Klemens XII 27 Czerw. r. 1736 i nadał centurji odpusty, a ks. Zenon Warpechowski, dominikanin, wydrukował je w Warsz. t. r. pod tyt.: „Związek braterskiey w duchu miłości, przez wzajemne siebie ratowanie nierozerwany... w jedney centurji
