mi są: administrowanie sakramentu Bierzmowania, Kapłaństwa, (Conc. Trid. ses. 7 can. 3 de Sacr. Confir.; ses. 28 can. 7 de Sacr. Ordin.), konsekrowanie Chryzma św. i św. olejów (Cn. 1 cs. 27, 9, 6), konsekrowanie kościołów, ołtarzy i pewne benedykcje (ob. Błogosławienie). Jeśli biskup dla słabości, wieku, lub obszerności djecezji nie może dostatecznie wypełnić tych praw i obowiązków, może prosić o koadjutora lub suffragana, któryby mu pomagał lub zastępował (ob. Koadjutor, Suffragan). Prawa i obowiązki dyscyplinarne i jurysdykcyjne (jura disciplinae et jurisdictionis), potrzebne dla utrzymania karności kościelnej w djecezji, i obejmujące ogół praw pod względem zarządu, nazywają się także prawem djecezjalném, jus dioecesanum lub lex dioecesana, chociaż, w znaczeniu ściślejszem, lex dioecesana znaczy albo prawo karności kościelnej dotyczące, dla djecezji przez jej biskupa postanowione, albo prawo biskupa do pobierania z djecezji pewnej części dochodów (ob. Podatki). Powszechniej prawo zarządzania djecezją nazywa się jurysdykcją, lex jurisdictionis, chociaż, w ścisłém znaczeniu, jurysdykcja znaczy władzę sądową i karną. Prawo zarządu djecezją, służące biskupowi, obejmuje władzę prawodawczą, władzę zarządu ściśle uważaną i władzę sądową. W moc władzy prawodawczej, służącej biskupowi, co do przestrzeni w granicach jego djecezji, a co do faktów i w granicach prawem powszechném Kościoła oznaczonych, ma biskup prawo: a) w materji wiary tymczasowe objaśnienia udzielać; b) stanowić i ogłaszać decyzje dotyczące obrzędów i liturgji o tyle, o ile na to przepisy Kościoła powszechnego pozwalają, i o ile te jego decyzje nie sprzeciwiają się obowiązującym Kościół powszechny przepisom liturgicznym; powinien to jednak czynić nie sam, ale z dwoma kanonikami, z których jednego sam, a drugiego kapituła wybiera (Con. Trid. ses. 25 c. 12 de Ref.); w rubrykach jednak, t. j. przepisach dotyczących obrzędów i ceremonji, nic sam zmieniać, ani podwładnym pozwalać nie może (S. C. R. in Visen. 1605 item decr. 10 Jun. 1852); c) stanowić i ogłaszać prawa w materji karności, ale nie przeciwne prawu powszechnemu Kościoła. Prawa na synodzie djecezjalnym powinien ogłaszać, zasięgnąwszy rady kapituły, chociaż za nią iść nie jest obowiązany, oraz jej zezwolenia w tych przedmiotach, które go wymagają według prawa powszechnego (Bened. XIV, De Synodo l. 13 cp. 1); d) przedstawić Stolicy św. potrzebę zmiany w tym punkcie karności powszechnej, który w djecezji nie może być z pożytkiem dla dusz zachowanym, z przyczyny miejscowych okoliczności, tak co do praw świeżo wydanych, jak i dawniejszych, których swą powagą usunąć nie może, chociażby nawet przestarzałe i nie zachowywane były (Bened. XIV, De Synodo lib. 12 cp. 8 n. 8); e) udzielać przywileje w zakresie swej władzy; f) udzielać dyspensy w tych wypadkach, które władzy biskupiej są zostawione. — Cała władza prawodawcza biskupa ograniczona jest nietylko granicami sfery duchownej, t. j. iż nie sięga do tych przedmiotów, które zakres interesów kościelnych przechodzą, i należą do interesów czysto doczesnych, ale nadto ograniczona jest prawami Kościoła powszechnego. Może on ją wykonywać częścią sam, częścią łącznie z kapitułą, a częścią na synodzie djecezjalnym przy obecności duchowieństwa. — Oprócz władzy prawodawczej, władza zarządu, uważana w ścisłém znaczeniu, obejmuje prawo egzekucji, czyli wykonania praw i rozporządzeń kościelnych. Ztąd biskup ma prawo i obowiązek: a) ogłaszać i w wykonanie wprowadzać dekrety wydane przez najwyższą władzę kościelną, dotyczące nauki, liturgji, karności;
