szą w swych pismach, a szczególniej św. Ignacy, że widać, jako zaraz w pierwszych czasach chrześcjaństwa uznawano różnicę między biskupstwem a kapłaństwem. Quid enim aliud est episcopus quam is qui omnem principatum et potestatem ultra omnes obtinet, quoad licet obtinere homini qui pro viribus imitator Christi Dei est factus? Quid vero presbyterium aliud est quam sacer coetus, consiliarii et assessores episcopi? Quid vero diaconi quam imitatores angelicarum virtutum, purum et inculpatum ministerium illi exhibentes? mówi ten ojciec Kościoła (Epist ad Trall. c. 7). Podobnież wyrażają się i inni, jak Tertuljan (de Baptism. c. 17), św. Hieronim (Epist. 146 ad Evagri. idem epis. 52), który do św. Augustyna pisze (Epist. 105): Vale mi amice carissime, aetate fili, dignitate parens. III. Biskupi jako następcy Apostołów, nie przez Piotra, ale przez Chrystusa bezpośrednio wysłanych, są depozytarjuszami i kontynuatorami posłannictwa, które Chrystus dał Apostołom dla swego Kościoła, aż do skończenia wieków; są oni tłumaczami Objawienia, najwyższymi kapłanami i rządcami kościoła, depozytarjuszami władzy nauczającej, kapłańskiej i dyscyplinarnej. Ale jak Apostołowie wykonywali władzę swą w zależności od Piotra, tak i biskupi w wykonywaniu swej władzy zależą od Papieża. Tak jak Chrystusowe posłannictwo przeszło nie na każdego zosobna Apostoła, ale na wszystkich w jedności apostolstwa reprezentowanych przez Piotra, tak samo i władza apostolska, która z tego posłannictwa wypłynęła, utrzymuje się w całości episkopatu łącznie z Papieżem. Z tej całości i łączności episkopatu wypływa apostolska władza każdego biskupa. Otrzymali ją oni bezpośrednio od Boga, a nie od Papieża, wszelako tylko w zjednoczeniu z Papieżem. O tyle ją prawowicie wykonywają, o ile w tém zjednoczeniu zostają. Każdy z nich jest przywiązany do pewnej stałej i szczegółowej stolicy w Kościele powszechnym, koniecznie podzielonym na różne cząstki, i tylko w obrębie cząstki swej może każdy biskup władzę wykonywać. Taka cząstka zwała się w Kościele najprzód parafją, παροιχὶα, ale później ta nazwa oznaczała cząstkę proboszcza, a biskupią nazwano djecezją, διοὶχησις. Biskup, najwyższy pasterz tej djecezji, jaką Papież, depozytarjusz rządu Kościoła całego, oddaje mu do zarządu, nazywa się biskupem djecezjalnym dioecesanus, nazywa się także sędzią zwyczajnym, judex ordinarius, albo Ordinarius, ponieważ władzę posiada z mocy urzędu swego, czyli zwykłém prawem, jure ordinario, nad całą djecezją, i że jest zwyczajnym jej zwierzchnikiem, władzą normalną we wszystkich sprawach kościelnych swego terrytorjum. — IV. Prawa i obowiązki biskupa są prawami i obowiązkami władzy kościelnej, to jest urzędu nauczycielskiego, kapłańskiego i dyscyplinarnego: tak odnośnie do Kościoła całego, gdy działa wspólnie z całym episkopatem i Papieżem, jako też odnośnie do swej djecezji. Prócz tego ma prawa do urzędu swego przywiązane przez delegację od Stolicy Apostolskiej, oraz pewne przywileje, mianowicie co do dyspens i zakonów, wyjętych z pod biskupiej władzy (exempti). Odnośnie do całego Kościoja, biskup wykonywa służące mu prawa na korzyść powszechnego zarządu Kościoła, bo wszyscy biskupi, na czele swych djecezji występujący i pod zwierzchnictwem Papieża połączeni, stanowią ciało hierarchiczne, ustanowione przez Chrystusa i rzeczywiście reprezentujące dalszy ciąg apostolatu. Prawa zaś te są: prawo świadczenia o jedności i czystości nauki wiary i moralności; prawo wydawania w jedności z najwyższą Kościoła głową, w moc nieomylności ciała nauczającego, autentycznych i stanowczych de-
