i laodycejski (r. 364), wyraźne stanowią przepisy, co do sposobu i czasu administrowania tego sakramentu. Ojcowie późniejsi, jak św. Ambroży, św. Jan Złotousty, św. Hieronim, św. Augustyn, nie poprzestając na krótkiej tylko wzmiance, obszernie wykładają znaczenie Bierzmowania w ekonomji zbawienia ludzkiego; jak również i wszystkie, przed tak zwaną reformacją, odłączone od Kościoła sekty Boskość tego Sakramentu uznają i wyznają. Z tego się okazuje jako nauka protestancka, odrzucająca sakramentalną godność Bierzmowania i twierdząca, na poparcie swoje, iż żadnej o niém nie masz wzmianki w tradycji pierwszych wieków Kościoła, jest ciężkim błędem, nietylko przeciwko wierze katolickiej, ale i przeciwko prawdzie historycznej. Błędy te ostatecznie Kościół potępił uroczystym wyrokiem na soborze trydenckim (ses. VII can. 1, 2, 3, de Confirm atione). 3. Trojaki jest skutek tego Sakramentu: 1) pomnaża łaskę poświęcającą otrzymaną na Chrzcie; 2) daje szczególną łaskę ku wierzeniu mocno w naukę Chrystusową, i statecznemu onej wyznawaniu, i życiu zgodnemu z tą nauką; 3) wyciska w duszy charakter niezatarty. Tak, co się poczęło na Chrzcie, przez Bierzmowanie się dopełnia i doskonałém się staje: wychodzi z niego chrześcjanin, uzbrojony w wszelką pomoc ku osiągnięciu wiecznego przeznaczenia swego; otrzymuje w szczególności mądrość, męztwo i moc ku obronieniu przeciw światu i pokusom jego otrzymanej na Chrzcie niewinności i wiary i nadziei, aby urósł w męża doskonałego, w miarę wieku zupełności Chrystusowej (Efez. 4, 13). I dla tego charakter niezatarty zostaje na duszy jego, jako znak nieodmienny żołnierza Chrystusowego, który raz na zawsze zaciągnął się pod sztandar Zbawiciela. Z tego też powodu sakrament Bierzmowania, podobnie jak sakrament Chrztu i Kapłaństwa, powtórzyć się nie może; bo jako raz tylko człowiek się odradza, i jako raz tylko może stać się ojcem dusz, tak też raz tylko staje się mężem dojrzałym, to jest doskonałym chrześcjaninem, i raz na zawsze poświęca siebie i wierności przysięgę składa boskiemu Panu i Wodzowi. Grubego i w tym punkcie błędu dopuścili się protestanci, twierdząc, że jedynym skutkiem włożenia rąk apostolskich były cudowne one i nadzwyczajne łaski, o których mówią księgi św., jako to: dar czynienia cudów, proroctwa, języków i t. p. Zaczém utrzymują, że jako te dary cudowne, potrzebne tylko w pierwszych początkach religji Chrystusowej, dla okazania jej boskości w obec żydów i pogan, po śmierci Apostołów ustały, tak też i samo włożenie rąk, skoro więcej skutku tego nie sprawuje, żadnego już nie ma znaczenia. Nie przeczymy, że wielu ochrzczonych otrzymywało, jak świadczą Dzieje Apost., za włożeniem rąk apostolskich, cudowne one łaski, które Kościół zowie gratiae gratis datae, łaski nadwzwyż dodane; nie potrzebujemy też wdawać się tutaj w dłuższe dowodzenie, jako łaski te nigdy i po dziś dzień nie ustały w Kościele, lubo w pierwszych czasach, jako potrzebniejsze, były też częstsze i jawniejsze; ale w tém się mylą różnowiercy, że za jedyny skutek wkładania rąk, czyli Bierzmowania, poczytują to, co było tylko skutkiem dodatkowym, łaską nadzwyczajną, dodaną do łask zwyczajnych, z sakramentu tego płynących; tamte były dane niektórym dla drugich, to jest, dla przekonania niewiernych o prawdziwości nauki Chrystusowej, — te, przeciwnie dawały się wszystkim dla nich samych, to jest dla własnego ich uświęcenia i utwierdzenia w wierze; tamte były skutkiem przypadkowym i przemijającym włożenia rąk, — te, przeciwnie, skutkiem stałym i trwającym; tamte były darem
