ferre debent, quisque suum in manu sua, de qua re praemoniti esse debent a praedicto librorum custode in capitulo praecedentis diei. Legatur sententia regulae de observantia Quadragesimae. Facto igitur ex ea sermone, praedictus librorum custos legat breve, qualiter praeterito anno fratres habuerunt libros. Cum vero audierit nomen suum quisque pronunciari, reddat librum, qui ad legendum sibi alio anno fuerat commendatus. Et qui cognoverit se non perlegisse librum, quem recepit, prostratus culpam dicat, et indulgentiam petat. Iterum praedictus librorum custos unicuique fratri alium librum tribuat ad legendum: distributisque per ordinem libris, praefatus librorum custos in eodem capitulo inbreviet nomina librorum et eos recipientium.“ Podobny zwyczaj istniał w klasztorze florjaceńskim (Fleury): „Post explanationem regulae, armarius recitat nomina fratrum, quibus praeterito anno libri dati sunt. Cum quilibet fratrum nominatur, surgit et librum suum super tapetum ponit; postea dantur libri unicuique, qualencumque petierit: iunior autem armarius scribit nomina fratrum et librorum quos acceperint ex una parte et ex altera. Post dationem librorum, reportantur libri in armario. Quo facto, si quis fratrum librum suum non perlegerit, pro indulgentia veniam petat.“ Consuetudines Floriacenses, ap. Aloy. Novarinum, Schediasma Sacro-proph. l. 7 c. 1 n. 1. Dowodem zresztą, uszanowania są przywileje papiezkie dawane na żądanie różnych bibljotek (jest ich kilkanaście w Bullarium Magnum) i przymocowywanie łańcuchami żelaznemi książek do pulpitów lub pułek, czego ślady można jeszcze dziś napotykać na starych książkach. — Już widzieliśmy wyżej (s. 327), że czytanie autorów świeckich nie było wyłączone ze studjów chrześcjańskich. Z tego powodu w bibljotekach kościelnych i klasztornych, musiały się znajdować pisma ze świeckich umiejętności. W tym kierunku była urządzona bibljoteka klasztoru wiwarjeńskiego (monast. Vivariense v. Castellacense v. Castellense pod Squillace, Scyllacium, w prowincji włoskiej Kalabrji). Ponieważ reguła św. Benedykta nakazywała wszystkim pracę, Kassjodor, dla każdego rodzaju zajęć, zebrał odpowiednie dzieła. Chciał on, żeby wszyscy nauką się zajmowali, i zalecał nad inne prace ręczne przepisywanie kodeksów. „Ego tamen fateor votum meum, quod inter vos quaecunque possunt corporeo labore compleri, antiquariorum mihi studia, si tamen veraciter scribant, non immerito forsan plus placere, quod et mentem suam relegendo scripturas divinas salubriter instruant, et Domini praecepta scribendo longe lateque disseminent“ (De institutione divinar. literar. c. 30). Chciał także, aby wszyscy byli dobrze wykształconymi. Nie mówiąc już o nauce Pisma świętego i znajomości dzieł ojców śś., do czego każdy zakonnik obowiązany, zalecał im znajomość nauk świeckich. W tym celu nawet napisał podręcznik siedmiu nauk wyzwolonych[1] i zobowiązał wszystkich, aby przynajmniej ogólne mieli o nich pojęcie[2]. Dla zajmujących się przepisywaniem (an-
- ↑ Grammatyki, retoryki, djalektyki, arytmetyki, geometrji, astronomji i muzyki. Zasadnicze wiadomości z tych nauk ułożył w dziele: De artibus et disciplinis liberalium litteratum. Ob. De institut. divin. lit. c. 27.
- ↑ Quodsi quorundam simplicitas fratrum non potuerit, quae sunt in sequenti libro deflorata, cognoscere (mówi o dziele De artib. et discipl. liberal. litt.), quia pene brevitas omnis obscura est, sufficiat eis summatim rerum di-
