tion in J. J. W. ed N. T., Lipsiae 1754. Ilgen Zeit. 1839 s. 73. Na podstawie krytyki Wetsteina, poprawiony textus receptus wydany został przez Williama Bowyer (Londini 1763 2 v. 12-o i 1772). m) Przed Wetsteinem jeszcze w r. 1720 ogłosił próbę swéj recenzji Ryszard Bentley (Ἠ καινὴ Λιαϑήκη), z przekładem Wulgaty, oczyszczonej według dawnych kodeksów; lecz niedokończył. Resztki pracy Bentleya wydał A. Ayres Ellis, p. t. Bentleii Critica sacra. Notes on the Greek and Latin test of the New. Test., (Cambrige 1862). n) Powagę poprzedników swoich podkopał znacznie Jan Jakób Griesbach, prof. najprzód w Hali, potém w Jenie. Z materjałem krytycznym Wetsteina porównał na nowo kodeksy; A. C. D. G. L. i inne, nadto pisma Klemensa aleks., Orygenesa. Wskrzesił podział kodeksów na familje, zaniedbany przez Wetsteina; lecz zamiast dwóch (afryk. i azjat.), ustanowił trzy familje (ob. Kodeksy bibl.); przeciw zdaniu Wetsteina przyznał większą powagę zachodnim kodeksom, niż konstantynopolitańskim. W wydaniu swém położył wprawdzie textum receptum za fundament, lecz zamiast jego lekcji, które osądził za fałszywe, podstawił drobniejszym drukiem lekcje, przez siebie za prawdziwe uznane; inne, prawdopodobniejsze od lekcji textus recepti, odznaczył pewnemi znakami; u spodu zaś każdej stronicy zamieścił warjanty i źródła ich. Wychodziło jego wydanie następującym porządkiem: Libri historici N. T. graece. Pars prior, sistens synopsin Evv. Mat. Mar. et Luc., Halae Sax. 1774. Pars posterior, sistens ev. Joan. et Act. Ap., ib. 1775. W tymże r. obie części wydał w 1 vol. p. t. Novum Test. graece. vol. I Evv. et Act. Ap.; później vol. II Epistolas omnes et Apocalypsim complectens., ib. 1777. Razem całe Nov. Test., z apparatem kryt. pomnożonym, Halae. 1796 i Lipsiae 1806, 2 v.; edycja wspaniała Lips. 1803 —1807, 4 t. Kilka rozprawek Griesbacha, odnoszących się do krytyki tekstu N. T., różnemi czasami ogłaszanych, wydał razem Jan Filip Gabler, p. t. Jo. Jac. Griesbachii Opuscula academica, vol. I—II Jenae 1824—25 8-o. Griesbacha wydanie do podręcznego użytku zastosowywali: C. Ch. Knapp (Halae 1797, ed 5-a 1840, emendavit C. G. Theile ed. stereot. Lips. 1844, ed. 7-a 1858), Henr. Aug. Schott (Lips. 1805, ed. 4-a 1842); A. H. Tittman (Lips. 1820, recognovit Aug. Hahn, ibid. 1840), J. S. Vater (Halae 1824), czasami tylko swoje poprawki dodając. Ks. Franc. Ksaw. Reithmayr, prof. teol. w uniwersyt. monachijskim (Nov. Test. gr. et lat., Monachii 1847, 8-o), według recenzji Griesbacha wydał Dzieje apostolskie i następne części kanonu Nowego Test., Ewangelje według Lachmanna, i łaciński przekład z Wulgaty. o) Chrystjan Fryd. Matthaei, który bez umiarkowania krytykował Griesbacha [1] i cały w ogóle system recenzyjny, i odrzucił powagę kodeksów aleksandryjsko-zachodnich, powagę przekładów i cytat, będących w dziełach ojców Kościoła, na podstawie 103 kodeksów, z samej bibljoteki moskiewskiej tylko, zbudował nową recenzję: Novum Test. gr. et lat. ex cod. Mosquensib. editum, Rigae 1782 — 88, w 12 t. 8-o
- ↑ W Prolegomena przy swej edycji N. T. II 30, tudzież w rozprawce p. t. Ueber die sogenannt. Recension, Ronneb. 1804.
