sie, z dodaniem litery τ (τὶτλος), aby kto nie brał tej notki za tekst; na końcu zaś tekstu notowano liczbę wszystkich titlów. c) Euthialius, djakon aleksandryjski (ok. r. 462), później bp. Sulki [1], † ok. r. 490, znalazłszy już przez kogoś podzielone na rozdziały i titlami opatrzone Listy św. Pawła [2], to samo uczynił z Dziejami apost. i Listami powszechnemi; Apokalipsę zaś na 24 rozdziały większe (λόγοι), a 72 mniejsze (κεφάλαια), podzielił Andrzej cezarejski w w. V. Podziały te jednak nie były stałemi. Tak np. Kodeks synaicki ma swoje właściwe podziały; w Kodeksie B (z IV w.) jest podzielona Mat. na rozdz. 170, Mar. na 72, Łuk. na 152, a Jan. na 80. W tymże Kodeksie (B) Dzieje i Listy powszechne mają podziały znacznie późniejszéj ręki (zatém dodane po Euthaliuszu), a jednak podzielone są nie według Euthaliusza; Listy zaś ś. Pawła, jakby jedno stanowiły dzieło, mają liczbowanie rozdziałów ciągłe: tak np. Rom. ma rozdziałów 21, a początek I Cor. oznaczony jest w dalszym ciągu liczbą 22 i t. d. 6. Oprócz podziałów większych, potrzebne były drobniejsze, a najprzód oddzielanie wyrazów. Dawniej bowiem pisano ciągłym wierszem (scriptio continua) przez całą szerokość stronnicy, lub kolumny (szpalty), których bywało po 2 lub 3 na jednej stronicy. Wyrazów wcale nie odzielano; albo, jeżeli oddzielano ustępami, to ostatnią sylabę poprzedniego wyrazu przyczepiano do następnego. Co my zaczynamy od wiersza, na oznaczenie zupełnie nowego perjodu, grecy pisali w ciągu wiersza, zostawiając tylko przedział, a czasem i bez przedziału. Niekiedy, dla oznaczenia przedziału większego, stawiano tylko literę większą na początku wiersza, i to tak, że ta litera większa bywała nawet środkowa jednego z wyrazów, od których perjod się zaczynał. Tak np. w jednym z kodeksów IX w. po Chr. widzimy w ten sposób oznaczony nowy perjod:
| ......τοτε εκε Λευσεν ο ιουλιανος |
......tedy ka Zał Juljan i t. d. |
zamiast. Τοτε εκελευσεν i t. d. (Ob. Montfaucon, Palaegraphia. l. 1 c. 4). Jakie niedogodności wypływały z braku oddzielania wyrazów, ob. Warjanty. Istniały już dawno podziały na οτιχοι, κωλα i κωμματα. Στιχοι (stichoi — wiersze) nie znaczyły okresu, lecz najmniejszą jego cząstkę, która zawierała jakąś myśl, choćby niedokończoną. Np. w Kodeksie H (Coislianus), tit. 2, 2. 3.
| Πρεσβυτας νηφαλιους ειναι σεμνους |
Senes ut sobrii sint pudici |
- ↑ Sulca v. Pselcha, miasto w Tebaidzie egipskiej, blisko miasta Syene nad Nilem.
- ↑ Nos vero singulis epistolis juxta seriem dispositis et in minores partes concisis, praefiximus capitulorum ecthesin, quae a quodam sapientissimorum et Christi amantium patrum confeeta sunt. Euthalius, ap. Zacagni, Collectanea monum. str. 528.
