Anglję, której król Henryk II sprzyjał poprzednio Anakletowi. Kiedy król niemiecki Lotarjusz oświadczył się na korzyść Innocentego, za sprawą Bernarda nastąpiło osobiste porozumienie się między Lotarjuszem a Papieżem w Lüttich, gdzie król niemiecki odstąpił od zamiaru zniesienia konkordatu wormskiego. Następnie podejmował on przez niejaki czas samego Papieża w Clairvaux, a w 1131 r. zasiadał na synodzie w Reims, dokąd przybyli biskupi francuzcy, angielscy, hiszpańscy i część niemieckich, celem obmyślenia środków poprawienia karności duchownej. Kiedy, pod koniec posiedzeń synodu, Lotarjusz przez posłów zawiadomił, że przedsiębierze wyprawę do Włoch, Innocenty, w towarzystwie Bernarda, wyruszył do Włoch, jakkolwiek prawie cały ten kraj uznawał Anakleta II. Bernardowi udało się skłonić na stronę Innocentego Genuę i Pizę; wszędzie zjednywał on sobie serca ludzkie, gdziekolwiek się ukazał. Lotarjusz przybywszy do Włoch, bez trudności dostał się do Rzymu i przyjął koronę cesarską. Anaklet wszakże trzymał się w zamku Św. Anioła i w części Rzymu. Kiedy wszystkie usiłowania zgody nie odniosły skutku, a Lotarjusz powrócił do Niemiec, Innocenty udał się do Pizy, a Bernard, jako jego wysłaniec, pośpieszył na sejm książąt niemieckich do Bambergu. Udało mu się tu przeprowadzić zamiar pogodzenia wojowniczych braci Konrada i Fryderyka Hohenstaufów z Lotarjuszem. Na początku 1134 Bernard był znowu w Pizie, gdzie nad utwierdzeniem powagi papiezkiej obradował synod, złożony ze znacznej liczby biskupów zachodu. Tymczasem miasta lombardzkie współubiegały się między sobą o posiadanie w murach swoich świątobliwego męża; wszędzie wyprzedzała go sława dokonywanych przezeń cudów; jego powrót do Clairvaux (1135), przez Włochy północne, Szwajcarję i Francję, był prawdziwym pochodem trjumfalnym, przy czém wzmagała się jeszcze więcej pokora jego serca. Na r. 1135 przypada drugie spotkanie się B. z księciem Akwitanji, i zjednanie ostatniego dla sprawy Kościoła i Papieża; we dwa lata potém książę Akwitanji umarł, jako pielgrzym w Compostelli. Bernard przybywszy do Clairvaux, wszelkich usiłowań dokładał, celem skłonienia Lotarjusza do powtórnej wyprawy włoskiej. Cesarz udał się do Włoch i zwyciężył sprzymierzeńca Anakletowego, Rogera, króla Sycylji. Bernard, powołany przez Innocentego, przybył w 1137 r. do Salerno. Na dyspucie między kardynałem Piotrem z Pizy, który obstawał za Anakletem, i Bernardem, pierwszy uznał się za pokonanego argumentami przeciwnika i uznał Innocentego II. Schizma wszakże ustała dopiero po śmierci Anakleta (1138) i dobrowolném poddaniu się jego następcy Wiktora III. Bernard, główny sprawca pokoju Kościoła, wrócił do swojego klasztoru Clairvaux, zkąd teraz nietylko Francja, lecz Niemcy, Szwecja, Anglja, Irlandja, Hiszpanja, Portugalja, Włochy, Szwajcarja, a nawet Azja sprowadzały mistrzów życia duchowego, tak, że wkrótce wychowańcy Bernarda zasiedli na wielu stolicach biskupich, a niektórzy piastowali godności kardynalskie. Odwiedziny irlandzkiego biskupa Malachjasza, który później umarł w Clairvaux, dały powód Bernardowi do opisania żywota tego męża (Liber de vita et gestis Malachiae, Hiberrniae episcopi). Kiedy w kwestji obsadzenia biskupstwa w Bourges 1142 r., wynikły nieporozumienia między królem francuzkim a Papieżem, B. otwarcie wystąpił przeciwko młodemu, porywczemu królowi, i jego pośredniczeniu udało się przywrócić zgodę między przeciwnikami. Tymczasem rozszerzające się coraz więcej nauki Abelarda skłoniły świą-
