mniejsze kongregacje. Nowe nawet zakony powstawały z zakonu benedyktynów, jak grammontanie (ob. Grammont) 1073, chociaż przedmiotem sporu naukowego było, czy grammontanie od benedyktynów, czy też od augustjanów pochodzą; cystersi 1119 roku, fontévrauld, gilbertyni, humiljaci, celestyni, feljanci i trapiści (ob. te artykuły). Te odrośle wielkiego drzewa, posadzonego w Kościele przez świętego Benedykta, zaćmiły je później swoim rozwojem; a niektóre z nich, zaprowadzeniem pewnych ćwiczeń duchownych i zmian w regule św. Benedykta, tudzież przyjęciem odmiennej odzieży (cystersi i kartuzi), zupełnie się od dawnego zakonu oddzieliły, kiedy tymczasem dawni benedyktyni (tém nazwiskiem oznacza się tych, którzy żadnej reformy nie przyjęli, ani się do żadnej kongregacji nie przyłączyli), opływając w bogactwa, prowadzili prawie świeckie życie. Pomimo to, przechowało się u nich zamiłowanie prac naukowych: benedyktyńskie klasztory słynęły ciągle z ludzi uczonych i z bogatych księgozbiorów. Zakładanie bibljotek oddawna już świadczyło o pilności tych zakonników. Benedykt Biscop opat kl. benedykt. w Weremouth, w Anglji (VII wieku), nigdy nie powracał z Rzymu (był tam pięć razy) bez wielkiego zapasu książek, a z Francji i Włoch przywoził często bardzo drogocenne zabytki (Ziegelhauer, op. c. I 454). Tęż samą skrzętność w zbieraniu książek dostrzegamy w innych klasztorach benedyktyńskich (Hurter, op. c. passim). Benedyktyni ciągle słynęli jako wzorowi nauczyciele, choć później prawie wyłącznie tylko wychowaniu szlacheckiej młodzieży się poświęcali. Pomimo upadku, tkwił w tym zakonie zaród dobrego, i dla tego każde usiłowanie podniesienia karności klasztornej, znajdowało w jego członkach prawie zawsze gorące poparcie. We Włoszech Jan Tolomei (Ptolomeusz) z Sienny, założył kongregację Najświętszej Panny z Monte-Oliveto, czyli oliwetanów. Jan, noszący później w klasztorze imię Bernarda, ur. w Siennie 1272 roku, zjednał sobie nauczaniem filozofji wielki rozgłos w rodzinném mieście, lecz w skutek mozolnej pracy naukowej, stracił wzrok. Odzyskanie zdrowia przypisując wstawiennictwu Najświętszej Panny, powziął zamiar pracowania dla ożywienia czci jej należnej. Kiedy pierwszy raz wstąpił na katedrę, zamiast wykładu filozofji, z tak gorącą zwrócił się do swoich słuchaczów przemową o pogardzie rzeczy ziemskich i szczęściu wieczném, że dwaj obecni senatorowie, Patricio Patrici i Ambrosio Piccolomini, postanowili wyrzec się świata i udali się do ustronia w górach, na 15 mil od Sienny odległego (1313). W zupełném odosobnieniu od ludzi, oddali się wyłącznie praktykom doskonałości chrześcjańskiej, i około nich wkrótce gromadzić się zaczęli uczniowie i naśladowcy. Papież Jan XXII radził założycielowi stowarzyszenia przyjąć jednę z zatwierdzonych reguł. Tolomei oświadczył się za ustawą świętego Benedykta, i w 1319 roku, nowy zakon został zatwierdzony przez Stolicę Apostolską, a Gwido, arcybiskup Arezzo, zatwierdził 1319 jego wybór i poczynione do reguły dodatki, i nazwał miejsce ich pobytu Monte-Oliveto, od czego i nowa kongregacja swoje otrzymała nazwanie. Tolomei, obrany superjorem klasztoru i jenerałem kongregacji, nie przyjął tej godności, przekładając posłuszeństwo nad rozkazywanie; Patrici został pierwszym przełożonym; po nim nastąpili: Piccolomini i Simon z Thure. Tolomei jednakże, przy czwartych wyborach na jenerała (1322), nie mógł się dłużej opierać prośbom braci i piastował ten urząd do roku 1348,
