silica. Jest to zbiór tłumaczeń i komentarzy prawa Justynjańskiego, Nowelli i Procheironu Bazylego, ułożony porządkiem materji, pod oddzielnemi tytułami uszykowanych. Bazyliki dzielą się na 60 ksiąg, księgi podzielone są na tytuły, te na rozdziały, które znowu dzielą się na paragrafy. Obok Bazylik, kollekcje justynjańskie zachowały moc swoją; lecz w XII w. żyjący Balsamon (ob.), w komentarzu do Nomokanonu Focjuszowego, wykazuje, które postanowienia z Nomokanonu nie obowiązują. Do takich mianowicie zaliczał te, które Focjusz ma z prawa Justynjanowego, a do Bazylik wciągnięte nie były. Zkąd widać, że w XII w. same tylko Bazyliki moc obowiązującą zachowały w prawodawstwie cywilném cesarstwa wschodniego. Kościół zaś grecki, obok Bazylik, nie przestał się rządzić prawem Justyniana i zamieszczać go w późniejszych zbiorach praw swoich. Ważne są Scholia, dodane do Bazylik, a będące ułomkami dawnych przekładów i komentarzy prawa rzymskiego; nie zgadzają się jednak pisarze na to, kto był ich autorem. Bazyliki nie doszły nas w całości. Najpierwsza ich edycja jest Annibala Fabrota, w Paryżu r. 1647, w tekscie greckim z przekładem łacińskim. Dodatki do niej porobił Otton Reitz, w Leydzie 1765 r., a nowe wydanie dali Heimbachowie, p. t. Basilicorum libri LX. post Annibalis Fabroti curas ope codd. Mss. a G. E. Heimbachio aliisque collatorum integriores cum scholiis edidit D. Carolus Guilielmus Ernestus Heimbach, antecessor Jenensis, Lipsiae 1833—1850, 5 v. cum supplem. Zachariae a Lilienthal. Cf. Zachariae, Historiae Juris Graeco-Romani delineatio Heidelb. 1839, p. III. Heimbach, De Basilicor. origine, Lips. 1825. Ejusd. Ἀνέκδοτα, Lips. 1838—40, 2 v. Pitra, Juris eccles. Graecor. historia et monumenta, Romae 1864—68, 2 v. Mortreuil, Histoire du droit Byzantin, Paris 1843—46, 3 v. 8-o.
Bazyljanie. Bazyli św. wróciwszy z podróży swoich po Egipcie, Syrji, Palestynie i Mezopotamji, pełen uwielbienia i podziwu dla życia, jakie tamtejsi prowadzili zakonnicy, tęsknił za samotnością, w którejby, oddalony od spraw świata, mógł samemu tylko służyć Bogu. Udał się tedy na jednę z pustyń prowincji Pontu, gdzie już w klasztorze przez siebie założonym, w pobliżu rzeki Iris i miasteczka Ibora, przebywała jego siostra Makryna z matką Emmelją. Wkrótce przybył do niego Grzegorz nazjanzeński, a odgłos świętości pobożnego męża ściągnął w te strony wielu bogobojnych: dla nich zbudował B. klasztor, leżący naprzeciwko klasztoru siostry. Tutaj żyli jego uczniowie w przedziwnej jedności, oddani pracy nad własném udoskonaleniem. Bazyli żarliwemi naukami swojemi taką rozpalał miłość do Zbawiciela, że coraz większa liczba mieszkańców Pontu wyrzekała się świata i klasztornemu oddawała się życiu. Wkrótce powstało wiele klasztorów męzkich i żeńskich, a dzikie zupełnie okolice zamieniły się zwolna na uprawną żyzną ziemię. Dla utrzymania porządku i ułatwienia w ćwiczeniach cnoty, przepisał B. pewne reguły, z których 55 stanowi tak nazwaną regułę małą, a 313 regułę wielką. Reguła wielka zawiera przepisy tyczące się tylko zakonników, reguła zaś mała jest zbiorem najwyższych praw moralnych i ma na celu jedność ćwiczeń duchownych. Z przedmowy, dołączonej do tej ostatniej reguły pokazuje się, że napisaną ona była wówczas, gdy Bazyli był już kapłanem i dla tego przypuszczają, że pochodzi z 361 r. Obie reguły Papież Liberjusz zatwierdził r. 363, Damazy 366 r., a Leon 456 r. Znaczenie ich jest wielkie, ponieważ są one podstawą wszystkich innych reguł zakonnych.
