więcej widać rozmyślania i modlitwy domowej, i powstają synagogi (ob.), w których czytanie i wykład ksiąg św. potężnie wpływają na uduchowienie zmysłowego dotąd narodu, ożywiają wiarę w Boga prawdziwego i zamiłowanie zakonu, a to do tego stopnia, że przykład Samarytanów (ob.) nic już nie wpłynął, że gdy Antjoch Epifanes (175—164 r.) usiłował zaprowadzić cześć Jowisza i Bachusa, znalazł opór nader mężny, począwszy od starców (Eleazar II Mach. 6, 18...) aż do dzieci (ib. 7, 1...). X. W. K.
Bamberg (Arcybiskupstwo). Terrytorjum leżące przy zbiegu rzek Menu i Regnitz, w północnej stronie dzisiejszego królestwa Bawarskiego, stanowiło kiedyś księstwo Bambergskie, mające rozległości 65 mil kwadratowych; było ono przed erą chrześcjańską zamieszkałe przez plemiona słowiańskie. Ślady czci bałwochwalczej słowiańskiej odkryto na placu katedralnym i pod kryptą tej świątyni r. 1771, 1834. Kraj ten przyjął chrześcjanizm za czasów Karlowingów; pomiędzy wymienionemi z owych czasów 15 kościołami, znajduje się i kaplica zbudowana na dzisiejszém wzgórzu katedralném, na miejscu składania dawnych ofiar dla bogini zwanej Złota baba, od której może i miasto Bamberg wzięło swą nazwę. Przez dziewięć wieków Bamberg był silnym zamkiem hrabiów na Babenbergu. Po ich wygaśnięciu, w osobie Ottona III, zamek ten, z przyległościami, przeszedł do księcia Henryka Bawarskiego, od tego do syna Henryka VI bawarskiego, a później do św. Henryka (II), cesarza niemieckiego (Cf. Ludwig, Script, Bamberg, t. I, p. 430). Ten dał go w darze swej pobożnej małżonce, Kunegundzie, córce Sygfrieda z Luxemburga, i tam razem z nią, w dwa lata po swoim wyborze na cesarza Rzymskiego, obchodził uroczystość Narodzenia Najśw. Panny (1004), i wtedy postanowił fundować tam biskupstwo i zbudować katedrę. Budowa tej katedry i układy z biskupem Eichstedtu i Würzburga, celem oznaczenia granic nowego biskupstwa, trwały do 1007. Nowa ta djecezja obejmowała 4 archidiakonaty: bambergski, kronachski, hollfeldski i ikolsheimski (Eggelsheim). Pierwszym biskupem Bambergu był kanclerz Eberhard, zaieżał on bezpośrednio od Stolicy Świętej. Henryk II był do końca życia swego opiekunem tej fundacji, a bogate dary w gruntach, przywilejach, sprzętach i ozdobach kościelnych, świadczą o hojności pobożnego monarchy i jego małżonki. Cesarz Henryk obrał tutejszą katedrę na miejsce wiecznego spoczynku: tu też złożono zwłoki jego 17 Paźdz. 1024 r., a żony jego Kunegundy 10 Marca 1040 r. Biskup bambergski miał pierwszeństwo przed innymi biskupami cesarstwa; spory tylko częste zachodziły o prawo precedencji, pomiędzy nim a wielkim mistrzem krzyżackim. Dobra jego wszystkie zależały wprost od cesarstwa. Miał on obszerne posiadłości w Karyntji, któremi zarządzał vice dominus. Gdyby nowomianowany cesarz nie miał posiadłości swoich w Niemczech, biskup bambergski obowiązany był przenieść swoją rezydencję do Karyntji, do Villach, a cesarz taki zajmowałby pałac biskupi w Bambergu. Sprawy sądowe decydował biskup w ostatniej instancji i nie było od niego apellacji do cesarza. Czterech wielkich dygnitarzy cesarstwa uważanych było, na mocy przywileju Henryka II, za dziedzicznych dostojników dworu biskupa bambergskiego, i dla tego składali mu hołd ze swej godności i z części swoich terrytorjów. I tak, król czeski składał mu hołd za miasto Pragę, jako wielki podczaszy; elektor bawarski, jako wielki mistrz, składał mu hołd za Auerbach; elektor saski, wielki marszałek, składał hołd za Witenbergę i Trebnitz; elektor brandeburgski, wielki szambelan, za Cü-
