Aureus numerus, złota liczba, t. j. rok zakresu (cyklu) księżycowego. Księżyc bowiem w biegu swoim około ziemi doznaje zmian, które powracają perjodycznie na tenże dzień i prawie na tęż godzinę w lat dziewiętnaście; tak np., jeżeli którego roku wypadnie nów księżyca pierwszego Stycznia, to aż po dziewiętnastu latach na tenże znowu dzień nów przypada. Postrzeżenie to astronomiczne przypisują ateńczykowi Metonowi, na lat 430 przed Chr., a tak się podobało w ogólności Grekom, iż je złotemi literami wypisać i na igrzyskach olimpijskich wystawić kazali. Ztąd i późniejsze, choćby nie złotem tej liczby zakresu księżycowego pisanie, złotą liczbą zwano. Miała ona swoje znaczenie w dawnych pomiarach czasu, lecz gdy się przekonano, że cykl księżycowy nie jest to równa liczba lat dziewiętnastu, i gdy z tej niedokładności do r. 1582, czyli do roku poprawy kalendarza juljańskiego, dni 4 różnica wyniosła, przestano jej używać. Dzisiaj się tylko kładzie tradycjonalnie po brewiarzach i rubrycellach, a może służyć razem z zakresem słońca i obwieszczeniem (indictio) rzymskiém do wynalezienia roku okresu juljańskiego, co w odczytaniu dat pierwszych wieków po Chr. nieodzownie potrzebne. Wynaleść ją bardzo łatwo, np. roku 1872 chcąc mieć złotą liczbę wiadomą, potrzeba dodać 1 do 1872—1878; to podzielić przez 19, a złotą liczbą będzie reszta z tego podziału, t. j. 11; jeżeliby zaś na resztę wypadło 0, to złota liczba będzie 19. Jednostkę do roku, którego złotej liczby szukamy, dla tego się dodaje, że początek naszej ery, Narodzenie Chrystusa Pana, przypadł w pierwszym roku zakresu księżycowego. X. S. J.
Aurora, zorza zaranna, świt, w liturgice ma to znaczenie, że Mszy św. przed aurorą, t. j. przed świtem, odprawiać niewolno, wyjąwszy tylko pasterkę. Msze takie nazywały się antelucanae (syn. pozn. z r. 1689) i, oprócz rubryki Mszału, różne synody nasze ich zakazywały. Synod prowincjonalny piotrkowski z r. 1628, a przed nim list pasterski Maciejowskiego, notuje: „Sed et missa Rorate.... nunquam ante auroram cantetur.“ Przez aurorę nie rozumie się wschód słońca, lecz ten czas, który środkuje pomiędzy dniem a nocą; a to bywa różnie, w różnych czasach i miejscach. Ztąd też nie matematycznie, ale moralnie czas ten brać należy, t. j. że dla słusznej przyczyny nie masz żadnego grzechu Mszę odprawić przed samym świtem. Przepis ten uwzględniać należy i tam, gdzie świt jest prawie przez całą noc, albo też i tam, gdzie ciągle widno, albo ciągle ciemno przez kilka miesięcy. W praktyce najlepiej pamiętać słowa dekretu S.R.C. z 1634 r. „tempus, in quo homines diluculo surgere solent ad opera,“ to brać należy za aurorę. X. S. J.
Austrja, cesarstwo, pod względem kościelnym. Ograniczamy się tu tylko na przedstawieniu: 1) stopniowego tworzenia się monarchji; 2) narzeczy i wyznań ludów, w skład tej monarchji wchodzących; 3) zakładów naukowych i szkół; 4) politycznego i kościelnego podziału państwa I. Stopniowe tworzenie się monarchji austrjackiej. Monarchia ta otrzymała swe nazwisko od kraju Oestreich (kraj wschodni), który po obu brzegach Dunaju leży i był pierwszą posiadłością domu Habsburgsko-Lotaryngskiego i niejako zarodem, około którego kupiły się i w coraz spójniejszą jedność łączyły sąsiednie ziemie i ludy. Kiedy się uspokoiły burze, wywołane wielką wędrówką ludów, które ciężej te kraje dotknęły niż inne części Europy, powstały tu jeszcze przed 1000 r. po Chr. trzy ważne państwa, a mianowicie: królestwo Czeskie, królestwo Węgierskie
