tak dalece się rozszerzyli, że Papież Urban VIII, 1623, podzielił ich klasztory na cztery prowincje. W 1626 założyli klasztor w Pradze czeskiej, a cesarz Ferdynand III zbudował dla nich klasztor w Wiedniu. Osiedli także w Niemczech południowych. Znakomity kaznodzieja Abraham a S. Clara (ob.) należał do tego zgromadzenia. Post ich był mniej surowy, aniżeli augustjanów bosych hiszpańskich, płaszcz nosili krótszy i sandały skórzane. 3. Augustjanie bosi francuzcy. Roku 1596, na żądanie Papieża Klemensa VIII, nowa reforma została wprowadzoną do Francji przez ojców Franciszka Ameta i Mateusza od św. Franciszki, i była tam tak dobrze przyjętą, że aug. bosi francuzcy stanowili wkrótce, pod oddzielnym wikarjuszem jeneralnym, trzy prowincje. Trzymali się reguły mniej ścisłej obserwantów co do postu, a reguły włoskiej co do ubioru, różnili się od hiszpańskich i włoskich noszeniem długich bród. Od kapucynów różnili się czarnym kolorem sukni i pasem skórzanym. Augustjanie tych trzech klass nie śpiewają nigdy Mszy w kościele, biczują się trzy razy na tydzień, i wikarjusz jeneralny jest podległym jenerałowi całego zakonu. Mają dwa rodzaje braci laików, z których jedni nazywają się fratres conversi, noszą kaptur, drudzy zaś fratres commissi, mają wielkie okrągłe kapelusze. Eremici augustjanie liczyć mieli w XVI w. 2,000 klasztorów, 30,000 zakonników i 300 klasztorów żeńskich; choćby nawet liczby te wielkie nie były przesadzone i tak jeszcze przyznać należy, że dominikanie i franciszkanie liczbą i wpływem swoim prześcignęli augustjanów. Zakon ten miał znakomitych uczonych, jak Onufry Panvini, Chrystjan Lupus, kardynał Henryk Noris, etc. Augustjanie oddali też niepospolite usługi, pod względem wychowania publicznego, szczególniej w Niderlandach i posiadłościach austrjackich, gdzie od XVII w. słyną ich szkoły łacińskie. Augustjanie z kolei ponosili różne ciosy, które tłumaczą, dla czego zakon ten, niegdyś tak kwitnący, dzisiaj przedstawia tylko, można powiedzieć, smutne ruiny. Pierwszym ciosem, jaki otrzymał w Niemczech, była pseudo reformacja, której sprawca Marcin Luter, zakonnik augustjanin, nie przyczynił się bynajmniej do sławy swojego zakonu i który, podeptawszy śluby swoje i wyłamawszy się z pod rygoru życia zakonnego, pociągnął za sobą wielu zakonników swym przykładem. Rzeczpospolita francuzka zniosła wszystkie klasztory augustjanów we Francji, wielką ich liczbę w Niemczech i we Włoszech; w Hiszpanji kortezy 1820 zniosły zakon. Sekularyzacja, jaka miała miejsce na początku XIX w., nie oszczędziła augustjanów. Roku 1847 eremici augustjanie w różnych krajach, w których jeszcze istnieli, liczyli około stu klasztorów. Obecnie liczba ta znacznie jest mniejsza. Augustjanie bosi, mający również jak i eremici swój dom główny w Rzymie, znacznie mniej są liczni. Cf. Hélyot, l. c. 3 vol. p. 3, 57; Fehr, Allgem. Gesch. d. Mönchsorden. t. V p. 379; Secoli Agostiniani, o vero Historie generali del s. ord. erem. d. S. Agostino, per il padre Luigi Torelli, Bologna, 1659, 8 t. in fol. Do Polski wprowadzeni zostali augustjanie przy końcu wieku trzynastego. Najpierwszy klasztor wystawił im na Pomorzu w Chojnicach, Świętopełek, książe pomorski, w r. 1265. Przemysław wybudował dwa klasztory, w Starogrodzie i w Bydgoszczy, roku 1295. Kazimierz Wielki wzniósł trzy świątynie temu zgromadzeniu, jednę w Krakowie, pod tytułem św. Małgorzaty, r. 1348, drugą w Wieluniu w r. 1350, a trzecią w Olkuszu w r. 1369. Ziemowit, książe mazowiecki, w r. 1356 fundował kościoły i kla-
