manie się na polskim tronie Augusta II, zależało wówczas w znacznej części od pieniężnego poparcia Saksonji; musiał więc elektor bardzo być oględnym, ze swoim zamiarem przyznania katolikom swobody wiary. Zgodnie więc z radą Szembeka, a następnie Andrzeja Załuskiego, biskupa warmińskiego, który, po wyjeździe biskupa kujawskiego, miejsce jego przy królu zajął, August postanowił na rzecz wiary działać nie tyle drogą prawodawczą, ile raczej spokojną i roztropną drogą faktów. Najprzód urządził w pałacu swoim kaplicę, następnie oddał katolikom wspaniały kościół, znajdujący się przy królewskim zamku w Moritzburgu pod Dreznem. Po powrocie do Saksonji z nieszczęśliwej wojny przeciwko Karolowi XII, królowi szwedzkiemu, oddał August r. 1707 na kościół ogromny teatr drezdeński i bogato go uposażył. Opatrzył też kościół w Lipsku. Cf. Räss, Die Convertiten seit der Reformation, Freib. 1869, t. VIII f. 537.... Theiner, Geschihte der Zurückkehr regierenden Häuser v. Braunschweig u. Sachsen im XVII J., Einsiedeln 1843. Panowanie tego króla było nieszczęsne dla kraju. Ambicja i zmysłowość przygłuszyły w jego duszy wiarę, która tym sposobem nie mogła już ożywić dobrych przymiotów serca tego monarchy. Um. w Warszawie 1 Lut. 1733. N.
August (Fryderyk) III, syn Augusta II, ur. 7 Paźdz. 1696. Luterski dom saski pracował bardzo nad tém, aby młody książe wychowany był w luteranizmie; szczególniej starały się o to: Anna Zofja, matka, i Krystyna Eberhardyna, żona Augusta II. Papież Innocenty XII, a następnie Klemens XI upominali króla, aby bacznie czuwał nad wychowaniem syna i nad wyzwoleniem go z pod wpływów nieprzyjaznych. Na kilkakrotne napominanie tego ostatniego Papieża, król składał się zawsze kłopotliwém swojém położeniem: w Polsce, w obec Szwedów i Leszczyńskiego, w Saksonji, w obec protestanckich swoich poddanych. Nareszcie r. 1710 przesłał swoje stanowcze zapewnienie, że niebawem i stanowczo zajmie się katolickiém wychowaniem swego syna. Na konsystorzu 7 Maja t. r., Papież udzielił radosną tę wiadomość kardynałom. Oburzenie pomiędzy książętami protestanckimi, przeciwko temu zamiarowi króla, było tak wielkie, że pod ich naciskiem królowa Krystyna, wbrew woli męża, skłoniła syna do przyjęcia kommunji w luterańskim kościele. Wielkie było z tego powodu zmartwienie nieobecnego ojca, również jak i Papieża. Ojciec wysłał młodzieńca najprzód do Frankfurtu, a ztamtąd, po odbytej koronacji cesarza Karola VI do Wenecji i Bolonji, gdzie też ten prywatnie złożył katolickie wyznanie wiary, 27 Paźdz. 1712 r. Protestanci nie wiedząc jeszcze o tém, ale obawiając się wpływu katolickiego otoczenia, w jakim książę zostawał, różnemi sposobami zamyślali go od tego wpływu uwolnić. Uknuto nawet spisek na życie Kosa, wojewody inflanckiego, i dwóch baronów Hagenów, ze świty księcia, z zamiarem uprowadzenia samego księcia do Szwecji. Spisek jednak wcześnie został odkryty i książe do Paryża wysłany. I tam robiono około niego zabiegi. Oświadczano mu gotowość stanów saskich, uznania go natychmiast za elektora, byleby wrócił do Drezna i oświadczył wierność protestantyzmowi. Nędzne te jednak plany przeciwko ojcu i Kościołowi, z najżywszém oburzeniem odrzucił. Dnia 1 Lipca 1717 r. umarła jego babka Anna Zofja; wówczas przestał już taić swoje nawrócenie. Roku 1733 wstąpił na tron ojcowski. Panowanie jego było nieszczęsne. Sądy o jego osobie są różne, po większej
