śnie wówczas, kiedy ten system przyjęto za podstawę pokoju religijnego, przeciwko niemu jak najsilniej zaprotestowali (Lehemann, Acta publica et orig. de pace relig., Frankfurt 1640). (Haas). J. N.
Augsburgskie interim. Pomimo ciężkich doświadczeń, cesarz Karol V nie wyrzekał się nadziei zaprowadzenia, środkami pokojowemi, jedności religijnej, W myśli tej utwierdzała go postawa stanów niemieckich i przygotowania czynione przez protestantów, celem uczestniczenia w soborze trydenckim. Wybrano kilku teologów dla przygotowawczego porozumienia się, lecz kiedy do zgody między nimi nie przyszło, powierzono całą sprawę cesarzowi, który też rozpatrzenie spornych punktów zlecił biskupowi naumburgskiemu Juljuszowi Pflug, biskupowi suffraganowi mogunckiemu Michałowi Helding i Janowi Agrykoli (ob.). Przez nich został przygotowany religijny układ pokojowy, nazwany augsburgskiém Interim (w odróżnieniu od poprzedniego w Regensburgu i późniejszego w Lipsku), ztąd, że na sejmie w Augsburgu 15 Maja 1548 r. uroczyście było ogłoszone. Interim augsburgskie składało się z 26 artykułów. W artykule o upadku człowieka, w skutek grzechu pierworodnego, poczyniono pewne ustępstwa protestantom, równie jak i w artykule o usprawiedliwieniu; utrzymano wszakże, jako nieodzowny warunek, odnowienie się i poprawę wewnętrznego człowieka; nie dopuszczono więc usprawiedliwienia bez miłości, t. j. bez czynnej wiary. Inne artykuły Interimu orzekały: Kościół jest domem żywego Boga, wzniesionym na fundamencie proroków i Apostołów, jest ciałem, którego głową jest Chrystus. W świętych swoich Kościół jest niewidzialny; widzialny w swoich sługach i wiernych. Do Kościoła należą: słowo Boże, sakramenta, władza związywania i rozwiązywania, prawo wyświęcania i powoływania do posług i godności kościelnych, władza stanowienia kanonów. Do Kościoła należą także i źli, odszczepieńcy i t. d. Cechami Kościoła są: prawdziwa, święta nauka, zgodne z nią udzielanie sakramentów, jedność i powszechność. Małżeństwo jest sakramentem, który małżonków upomina, że nie ludzka, lecz boska władza ich połączyła. O Mszy jest powiedziano, że jakkolwiek ofiara Syna Bożego jedynie mocną jest do przebłagania Boga, skłonność do ofiary wszystkim ludziom jest wrodzoną, Bóg więc zalecił Kościołowi swemu tę czystą i zbawienną ofiarę, pod postacią chleba i wina, przytém wierni powinni przyjmować Kommunję św., po należytym obrachunku sumienia, po spowiedzi i otrzymaniu rozgrzeszenia. Ceremonje, zachowywane przy udzielaniu sakramentów, mają pozostać takiemi, jak dotąd były. W każdym kościele, który ma własnych księży, mają się odprawiać codziennie, przynajmniej dwie Msze, na wsiach przynajmniej jedna w każdą niedzielę i święto, z odpowiedniemi naukami i rozmyślaniami. Postanowiono zachować ołtarze, szaty kapłańskie, słowem, cały kościelny aparat, z zastrzeżeniem, że nie należy się tym rzeczom żadna cześć boska. Unikać należy zabobonnych zbiegowisk do posągów i obrazów świętych. Brewiarz i śpiewanie psalmów zachowują się, równie jak wigilje i obrzędy pogrzebowe, podług dawnych zwyczajów Kościoła; podobnież ważniejsze uroczystości kościelne, jak Boże Ciało, święta Matki Boskiej, Wszystkich Świętych, Apostołów i Świętych. W dni postne, w soboty i piątki, dla poskromienia ciała, postanowiono zachować dawny zwyczaj wstrzymania się od mięsa. Zgodzono się także na to, aby nie usuwać obyczaju błogosławienia rozmaitych przedmiotów, do życia potrzebnych, nie nadużywając wszakże tego obyczaju. Zgodzono się na
