jego następca Teglath-Phalasar, buntowników uprowadził do niewoli (I Par. 5, 26), ale Manahem musiał płacić haracz. Nie długo potem Achaz, król judzki, przez Razina z Syrji, i Faceasza kr. izr. zagrożony, wezwał także pomocy króla assyr. Teglath-Phalasara (ok. r. 740). Ten pomoc wprawdzie udzielił, ale Achaz musiał zostać hołdownikiem i przyjąć jego kult assyryjski (IV Król. 16, 1..). Pomniki assyryjskie liczą rzeczywiście Achaza między hołdownikami (r. 733). Nadto, Teglath-Phalasar wielu mieszkańców królestwa Izr. przeniósł do Assyrji (IV Król. 15, 29), król. Judzkie spustoszył, oprócz nałożenia haraczu (II Par. 28, 20. 21); w Samarji zaś ustanowił Ozeasza królem. Nie koniec tym nieszczęściom Palestyny. Królowie assyryjscy zamierzyli zdobyć brzegi morza Śródziemnego, będące w ręku królów Azotu, Gazy, Sydonu, Tyru, Akkaronu, a droga do nich wiodła przez królestwo Izr. Z drugiej zaś strony Egipt, widząc w tym kroku zagrożenie swej potęgi, dodawał otuchy drobniejszym państwom (fenickim i palestyńskim) przeciw Assyrji. Salmanassar (ob.), ciągnąc do Tyru, shołdował Ozeasza, kr. izr. (ok. r. 727), a gdy ten zawarł potém przymierze z królem Egiptu, Salmanassar (725) królestwo jego najechał, samego wziął do niewoli (IV Król. 17, 4) i stolicę (Samarję) obległ. Oblężenia dokończył prawdopodobnie jego następca Sargon (ob.), zwany także Salmanassarem (od r. 722—705): Izraelitów zapędził do miast assyryjskich i medyjskich (IV Król. 17, 6. 18, 11). Ten także wojował przeciw Azotowi, Tyrowi, Arabji i Babilonji, a mieszkańcami ostatnich dwóch krajów zaludniał spustoszoną Samarję (ob) i położył ostateczny koniec królestwu Izraelskiemu (722 r.). Po Sargonie nastał Sennacheryb (705—681). Zapewne z poduszczenia Egiptu, powstały przeciw niemu drobne państwa fenickie. Według pomników assyr., Ezechjasz uczestniczył w tém powstaniu, gdy Padi'ego, króla Akkaronu, hołdownika Sennacherybowego, wziął do niewoli. Sennacheryb spustoszył Judeę, Ezechjasza zmusił do haraczu (IV Król. 18, 13. 19, 16). Tymczasem, czy to dla zamieszek w Babilonji, lub innych prowincjach Assyrji, czy też dla przygotowania się przeciw Egiptowi, wrócił Sennacheryb do Niniwy i tam posłów Ezechjasza z darami przyjmował. Chcąc się jednak Ezechjasz uwolnić z poddaństwa, sprzymierzył się z królem Egiptu. Ztąd nowa wojna. Sennacheryb, z ogromną armją, przechodząc przez Arabję do Egiptu (Izaj. 31, 1...) wysłał część swego wojska pod Jerozolimę (IV Król. 18, 17.. Izaj. 36, 1...), a z drugą podążył ku Egiptowi. Jednej nocy, według przepowiedni Izaj. 10, 26. prawie cała potężna (185,000) armja od zarazy wyginęła (IV Król. 19, 35. Izaj. 37, 36). Szczątki jej połączyły się zapewne z armją przeciw Egiptowi wyprawioną i przez Sennacheryba dowodzoną; ale i tę, według Herodota (Histor. II. 141), rozproszył Tharaka, król Etjopji. Sennacheryb przeto ze wstydem wrócił do Niniwy (IV Kr. 19, 37. Izaj. 37, 37) i zemstę swą wywierał na jeńcach żydowskich, dawniej uprowadzonych (Tob. 1, 24). W Niniwie nowe zaszły go niepokoje. Merodach-Baladan (ob.), kr. Babilonji, wypowiedział mu posłuszeństwo. Sennacheryb odebrał mu władzę, a na jego tronie posadził syna swego Asarhadona (ob.). W niedługi czas potém, Sennacheryb przez własnych synów: Adramelecha i Sarazara, zamordowany został, a tron assyr. po nim objął Asarhadon (IV Kr. 19, 37. Izaj. 37, 38. Tob. 1, 24. II Paral. 32, 21), którego nie trzeba brać za jednego z Asurnadinem, bratem jego, mianowanym poprzednio przez ojca królem Babilonji. Asarhadon jeszcze za
