Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 248.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
238
Anglo-Saksonowie.

ro Osrika i Eanfrida r. 634, wystąpił jako zbawca Nortumbrji pobożny Oswald; ochrzczony w Irlandji; król ten, w połączeniu z irlandczykiem Aidanem, z klasztoru Hy, który otrzymał wyspę Lindisfarne na siedzibę biskupią, ostatecznie utwierdził chrześcjaństwo w Nortumbrji. Oswio, następca Oswalda, zbudował i uposażył kilka klasztorów, między niemi klasztor w Whitby, gdzie później, w obecności samego króla, odbywały się narady nad zaprowadzeniem rachuby rzymskiej w obchodzeniu Wielkanocy, przyczém Oswio oświadczył się za rzymską praktyką, aby, jak sam mówił, nie być odpędzonym po śmierci od wrót przybytku Bożego, przez niebieskiego furtjana, św. Piotra. Założycielem sławnych nortumbryjskich klasztorów Weremouth i Jarrow, gdzie Beda przez 60 lat swego życia kształcił się, nauczał, pisał i modlił się, był anglo-saksończyk, biskup Bennet. Wkrótce potém, chrześcjaństwo przeszło do Ostanglji (wschodniej Anglji). Początkiem było przyjęcie chrztu przez króla Redwalda, za namową Etelberta; lecz Redwald później wystawił świątynię, w której pomieścił dwa ołtarze: jeden poświęcony Wodanowi, drugi Chrystusowi. Syn jego Eorpwald wyznawał religję chrześcjańską. Dopiero za syna i następcy Eorpwalda, bogobojnego Sigeberta, który w Galji przyjął jeszcze chrzest, nastąpiło ostateczne nawrócenie Ostanglji. Apostołem tego kraju był Feliks, rodem z Burgundji, posłany przez Honorjusza, arcybisk. kanterb. Jego pomocnikiem był sławny w całej ówczesnej Europie, ze swoich wizji i pobożności, opat Furzeusz. Pierwszy siedzibę biskupią obrał w Dunwich, drugiemu zbudował Sigebert klasztor Knobbersburg i założył szkołę, na wzór kanterburyjskiej. Sigebert był pierwszym królem anglo-saksońskim, który przeniósł się do klasztoru i tam życia dokończył. Najazd Pendy, króla Mercji, na długi czas powstrzymał postęp wiary; dopiero pod królem Anną, chrześcjaństwo na nowo zakwitło w Ostanglji. Z Nortumbrji, staraniem króla św. Oswalda, który jeszcze na łożu śmiertelném za swój lud się modlił, chrześcjaństwo dostało się do Wessexu. Tu głosił słowo Boże Birinus, przysłany przez Papieża Honorjusza. Kynegil, król Wessexu, za podnietą Oswalda przyjął chrześcjaństwo. Birinus za stolice biskupią wybrał Dorchester; po nim nastąpił frankoński biskup Agilbert, który później wróciwszy do swego kraju, przysłał na następcę synowca swego Eleuterjusza. Mężny król Caadwalla (685—688) powołał do Wessexu znakomitego Wilfryda, a sam, zrzekłszy się korony, pielgrzymował do Rzymu, gdzie z rąk Papieża Sergjusza otrzymał Chrzest św. i wkrótce potém życie w wielkiej pobożności zakończył. Jego następca Ina zrzekł się również korony, udał się do Rzymu i założył w tém mieście, dla biednych angielskich pielgrzymów i młodych Anglo-Saksonów, tak zwaną Schola Saxonum. Z Nortumbrji, oprócz powyżej wymienionych krajów, chrześcjaństwo przeszło także do Mercji. Peada, syn okrutnego Pendy, otrzymał w małżeństwo Alchfledę, córkę króla Oswio, pod warunkiem że z całym narodem swoim wyrzeknie się pogaństwa. Po śmierci Peady w 655, Mercja przeszła pod panowanie króla Oswio; za jego rządów i za bogobojnego króla Wulfera (658—675), chrześcjaństwo ostatecznie się utwierdziło w Mercji. Następca Wulfera, Ethelred, umarł jako zakonnik, a następca tego ostatniego, Konred, jako pobożny pielgrzym w Rzymie. Między biskupami mercyjskiemi odznaczyli się szczególną gorliwością: irlandczyk Diuma († 658), Jaruman, anglo-sakson († 667); znakomity Wilfryd przez czas niejaki pracował także w Mercji; Ceadda († 672), który stałą