Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 210.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
200
Ammmonici. — Ammonius.

Hesebon (Jos. 12, 2); lecz Amorrejczycy wyparli ich ztamtąd ku północo-wschodowi i sami zabrali Hesebon (Num. 22, 2. cf. Judic. 11, 19....). Izraelici zaś, choć mieli przykazane, żeby Ammonitom ziemi nie zabierali (Deut. 2, 19), jednak tę krainę, jako na Amorrejczykach zdobytą, zatrzymali (Jud. 11, 19....); zkąd za Jeftego, Ammonici rościli sobie do niej pretensje (Jud. 11, 12....). Ammonici graniczyli od wschodu z pokoleniami Ruben i Gad (których posiadłości stanowiły niegdyś połowę własności Ammonitów, cf. Jos. 13, 25) i często niepokoili Izraelitów; lecz pobici kilkakrotnie przez Jeftego (Sędz. 11, 32.... 12, 2....), Saula (I Reg. 11, 11. 14, 47) i Dawida (II Reg. 8, 12. 10, 14. 11, 1. 12, 26), podnieśli głowę dopiero za Jozafata (po r. 914 przed Chr.). Jozafat ich pobił (II Par. r. 20), Ozjasz ok. r.811 (II Par. 26, 8) i syn jego Joatham ok. r. 759 zmusili do płacenia haraczu (ib. 27, 5). Byli oni zawsze nieprzyjaciółmi Izraelitów (Soph. 2, 8. I Mach. 5, 6. 30—43). Korzystając z niewoli 10 pokoleń, wtargnęli do ziemi pokolenia Gad (Jer. 49, 1....). Za króla Joachima wpadali do królestwa Judy z Chaldejczykami (IV Reg. 24, 1. cf. Abd. 10. Ezech. 25, 3); z Samarytanami przeszkadzali odbudowaniu Jerozolimy (II Esdr. 4, 3. 7....). Istnieli jeszcze za Jana Hyrkana i mieli swego króla Zenona Kotylasa i stolicę w Filadelfji, ok. r. 135 (Joseph. Flav. Antiq. Jud. XIII. 8, 1). Wspomina także o nich później św. Justyn (Dialog, c. Tryph.), jako o narodzie licznym; Orygenes zaś (lib. 1. in Job.) podciąga ich kraj po ogólną nazwę Arabji, chociaż Józef Flaw. (Antiq I. 11, 5) zalicza do Celesyrji. Cf. Winer, Bibl. Realwört. X. W. K.

Ammonius, z przydomkiem Saccas, ponieważ początkowo miał się utrzymywać z noszenia worków ze zbożem, przy ładowaniu okrętów. Urodził się z rodziców chrześcjańskich w Aleksandrji, pod koniec II w. i, podług świadectwa Euzebjusza i Porfyrjusza, wychowany był w religji chrześcjańskiej. Niepospolitemi obdarzony zdolnościami, oddał się z zapałem filozofji i założył w Aleksandrji szkołę publiczną. Głęboka i obszerna uczoność, a przytém wielka wymowa, ściągnęły doń znaczną liczbę chciwych wiedzy młodzieńców, zarówno pogan, jak chrześcjan. Pomiędzy tymi uczniami odznaczali się szczególniej: Hereklas, Origenes Adamautius, Orgines, Plotyn, Longin, Herennius i Olimpius aleksandryjski. Podług Hieroklesa, Ammonius był eklektykiem, usiłował, za pomocą nakręcanych tłumaczeń, wykazać zgodność filozofji platońskiej z arystotelesową, dał początek tak zwanej filozofji nowoplatońskiej. Filozofja jego miała być prawdą bezwzględną, miała być wyższą jednością, obejmującą w sobie wszystkie prawdy, jakie w różnych systematach filozoficznych i w różnych religiach, niewyłączając nawet religji chrześcjańskiej, zawierają się tylko częściowo i niezupełnie czysto. Nie zgadzają się na to, czy zostawszy filozofem, był on jeszcze cbrześcjaninem, czy nie. Filozofja jego, pomimo niektórych chrześcjańskich swych części, w całości uważana, jest niechrześcjańską, skoro chrystjanizm i religje pogańskie uważa on nie za przeciwieństwa, ale tylko za różne odmiany jednej prawdy, jaka dopiero w jego systemacie przychodzi do zupełnego rozwinięcia. Nadto, jeszcze i Porfirjusz podaje o nim, że zwróciwszy się do filozofji, wyrzekł się chrystjanizmu i powrócił do poganizmu. Euzebjusz jednak twierdzenie to Porfirjusza nazywa kłamstwem, pochodzącém tylko z nienawiści religji chrześcjańskiej i zapewnia wręcz przeciwnie, że Saccas, jako chrześcjanin,