St. Test. i Listów św. Pawła. Erazm Roterdamczyk wydał dzieła Ambrożego w Bazylei r. 1527, w 2 t.in f., z wielą dowolnemi zmianami. Lepsze wydanie Jana Gillota (Paryż 1569). Daleko lepszém jest wydanie rzym. 1579—87, drukowane staraniem kardynała Montalto (Sykstusa V, Papieża), a najlepsza edycja, benedyktyńska r. 1686—90 w Paryżu, w 2 t. in f., powtórzył ją Migne, Patrol, lat. t. 15—17. z dopełnieniami. Co do liturgji, zaprowadził św. Ambr. w djecezji niektóre zmiany w śpiewie kościelnym i w służbie Bożej publicznej; zmiany te utrzymują się dotąd i noszą nazwisko obrządku ambrozjańskiego. Z licznych hymnów, przypisywanych św. Ambrożemu, najmniej 12 jest autentycznych, pomiędzy któremi: Aeterne rerum Conditor; Dnus creator omnium; Veni Redemptor gentium; Splendor paternae gloriae; O lux beata Trinitas! Nie wiadomo z pewnością, czy tak zwany hymn ambrozjański Te Deum, jest jego utworem. A. um. 4 Kwiet. 397 r. Żywot tego wielkiego męża opisywali: Paulin, zapewne duchowny kościoła medjolańskiego; Tillemont („Mémoires“ t. X str. 78—306); Godfryd Hermant (Vie de S. Ambroise, Paryż 1678); nareszcie kardynał Baroniusz. Benedyktyni z samychże dzieł Ambrożego starannie ułożyli jego żywot, zamieszczony przy ich wydaniu. (Hefele) J.
Ameljusz, lub właściwie Gentilianus, platoński filozof w III w., rodem z Etrurji, ok. 246 r. udał się do Rzymu, tu przez lat 24 miał za nauczyciela nowoplatończyka Plotyna i, wraz z Porfirem, był najznakomitszym i najpoufniejszym jego uczniem i apologetą. Jak wszyscy nowoplatończycy, tak i Ameljusz starał się ratować upadające pogaństwo i nietylko sam był bardzo religijnym poganinem, ale i pismami swemi napadał na chrystjanizm, mianowicie na gnostycyzm; z drugiej strony, początek Ewangelji świętego Jana, jakoteż mowę Jana o Słowie, brał za potwierdzenie platońskiej filozofji. Pisma jego wszystkie zaginęły, oprócz jednego ułamka, w którym się na początek Ewangelji Jana powołuje (u Euseb. Praepar. evang, XI. 19; Theodoret, Graec. affect. lib. II; Cyrillus Alex. In Julianum lib. VIII). Um. w Apamea, w Syrji, gdzie przez długi czas przebywał. B.
Amen, z hebrajskiego, znaczy: tak jest, albo niech tak będzie, niech się tak stanie, wedle tego, jak coś wierząc, przytwierdzamy, albo też prosząc, pragniemy. Leopolita a za nim Wujek ewangeliczne amen amen, przełożyli przez wyraz zaprawdę, zaprawdę. Żydzi w publicznych modłach odpowiadali amen, ztąd w Deuter. tylekroć powtórzono: I rzecze wszystek lud, amen. Św. Paweł Apostoł prawie wszystkie listy tym słowem pieczętuje, życząc wiernym łaski Bożej, o którą dla nich prosi. W liście I do Korr. XIV namienia, że wierni przy dziękczynieniu odpowiadali amen; św. Justyn (Apol. II) i Tertuljan (De spectac. XXV) świadczą, że wyraz ten był używany w historji od czasów apostolskich, a św. Augustyn zachęca biskupów do wyraźnego odmawiania modlitwy, ażeby lud rozumiejąc, odpowiadał amen. I dziś posługujący przy Mszy, lub innych publicznych modłach kapłana, odpowiadają w imieniu wszystkich amen. Ani się godzi za to przyganiać wiernym, że często nie rozumieją tego, co swojém amen przytwierdzają; wiedzą bowiem, że Kościół o cokolwiek Pana Boga prosi, to mu jest miłe, dla ludu zaś pożyteczne. Jest ono słowo zakończeniem i zamknięciem każdej prawie oddzielnej modlitwy, zwłaszcza po konkluzji: per Christum Dominum nostrum i. t. p. Po Pater noster (wyjąwszy we Mszy, gdzie się dodaje po cichu) indziej się mówi amen, jeżeli
