potkane w nich odmiany i nieporządki, odbiera duplikat i składa w archiwum sądu (74). Urzędnik st. cyw. nie ma żadnej juryzdykcji, a jest tylko prostym wykonawcą woli prawa: spisuje więc to jedynie, co odnośnie do aktu strony zeznają. Akt każdy zawierać powinien: datę przyjęcia, t. j. dzień, miesiąc, rok i godzinę; datę faktu opisanego, imiona i nazwiska, wiek, powołanie, zamieszkanie świadków i stron, które przez pełnomocników także wyręczać się mogą (77), oprócz przypadków, w których prawo wymaga osobistego stawienia się; lecz takowe pełnomocnictwo i inne piśmienne dowody, po zaznaczeniu przez składających je i urzędnika, w oddzielnym zeszycie dołączone będą do duplikatu (82). Świadkowie winni być mężczyzni pełnoletni (21 lat skończ.), krewni strony, lub przez nią obrani (78) i krajowcy, jak zwykle w czynnościach urzędowych. Akta st. cywilnego piszą się na sposób notarjalnych, nie zostawiając miejsc próżnych, nie używając skróceń, liczby wyrażając literami; przekreślenia i odsyłacze poświadcza urzędnik, stawający i świadkowie; między linjami dodatków się nie wpisuje. Jeśli na stronicy akt skończonym być nie może, wtedy na dole karty podpisują go stawający i urzędnik (81). Po dopełnieniu swej czynności, urzędnik winien akt stronom i świadkom odczytać, z nimi podpisać i o tém wszystkiém wzmiankę uczynić (79). Gdy zajdzie potrzeba uczynienia w akcie sprostowania, np. z powodu uznania lub przysposobienia dziecka, unieważnienia małżeństwa i t. p. (101, 102, 324), takowe robi się na brzegu aktu, w obu egzemplarzach w jednakowy sposób; jeśli więc egzemplarz oddany był do archiwum, po dopełnieniu poprawki w unikacie, w ciągu trzech dni przesyła się do sądu dosłowny jej wypis, dla zamieszczenia go w duplikacie (85). Spory, co do poprawek w aktach st. cyw., rozstrzyga trybunał w I instancji, zatém osoby interesowane zanoszą o to prośby swe do prezesa. Wyrok zapadły odsyłany bywa urzędnikowi utrzymującemu akta, który spisuje w nich protokół przyjęcia i czyni wzmiankę na brzegu aktu poprawionego (142). Akta w innym kraju zdziałane, jeśli są legalizowane (84, 94), mogą być do ksiąg miejscowych wpisane. Na przypadek, gdyby księgi tegoroczne spaliły się, prokurator królewski przy trybunale cyw. obowiązany wezwać wójtów gmin i proboszcza miejscowego, aby każdy właściwym sposobem zawiadomił strony, o potrzebie sporządzenia brakujących aktów, gdzie takowe mogą być jeszcze sporządzane; proboszcz zaś, za zgłoszeniem się interessowanych, na zasadzie ich zeznań i świadków, oraz swych notat i raptularzy, jeśli takowe posiada, ma spisać nowe, według ustaw prawa (decyzja kom. rząd. spr. 7 Mar. 1855). — Wyciągi wydawać wolno każdemu (83) w całości, z zaszłemi poprawkami (87), na stemplu (kop. 15), do urzędowego użycia, na zawezwanie władz, bez stempla; do spisu wojskowego i ksiąg ludności, w skróceniu na ćwiartce. Przy podpisie księdza, mają być dodawane koniecznie i te wyrazy: utrzymujący akta stanu cywilnego, a pieczęć właściwa cywilna, nie kościelna (kom. r. s. w. i d. d. 6 Lipca 1852 r.). Taksę, na pobieranie opłat za czynności urzędnika stanu cywil., ustanowił Fryderyk August, król saski, książę warsz., 23 Lut. 1809 r., i ta dotąd obowiązuje. Kary, za uchybienia przeciw obowiązkom swoim, wymierza na urzędnika stanu cyw. trybunał cywilny lub prokurator król. — Po przywiedzionych wyżej ogólnych, prawo podaje szczegółowe przepisy o aktach urodzenia, małżeństwa i zejścia. I. Akta urodzenia (art. 95—105). W ośmiu dniach winno być dziecko okazane i akt spisany; opóźnienie kary nie
