jego poświęcania przypisują św. Grzegorzowi W. Zdaje się, że to sakramentale ztąd poszło, iż w pierwszych wiekach chrześcjaństwa, w Kościele rzymskim rozdawano wiernym w wielką sobotę, lub indziej, resztki paschału zeszłorocznego; potém mieszano do wosku oleje śś. z roku zeszłego pozostałe. Obecnie robią się te baranki z najczystszego białego wosku, jako symbolu niewinności J. Chr.; nie miesza się do nich okruchów relikwji, ani balsamu i chryzmy, tylko na wodę poświęconą, mającą służyć do ich zanurzenia, Papież leje balsam, oznaczający dobry zapach Chrystusowy i kryżmo, będące godłem miłości. Urządzał je dawniej prałat, zakrystjan papieski. Klemens VIII powierzył to cystersom kongregacji fulieńskiej, mieszkającym przy kościele św. Pudencjanny w Rzymie. Nie wolno osobom prywatnym robić takowych agnusków z wosku i one przedawać, ani téż pokrywać złotem albo malować i to pod karą ekskommuniki (Bullarium t. IV, bulla Omni Grzegorza XIII, z 24 Maja, 1572 r. Karę tę zatwierdził Klemens XI r. 1716). Te więc agnuski alabastrowe, złote i kamieniami zdobne, jakie matrony nasze dawniej nosiły, były to raczej medale formy agnusków; agnuski zaś prawdziwe chowano w domach, jak świętość i cudowną obronę przeciwko chorobom, ogniom, piorunom i zalewom: przykład takiego cudu czytamy w żywocie św. Piusa V. Bertondelli wydał w Foligno 1691. Opis takich cudów za Innocentego XI, p. t. Miracoli operati dall’onnipontenza divina per mezzo degli Agnus Dei. Papież benedykuje agnuski w jednym z czterech dni ostatnich wielkanocnego tygodnia, w roku swej inauguracji, potém co lat siedm i w roku jubileuszowym, a rozdaje je w sobotę przed przewody, kładąc biskupom w mitry, duchownym w birety, a świeckim w jedwabną materję. Potém je niektórzy oprawiają jakby relikwie (a często z relikwiami obok), za ramki w okoleniu kwiatów i ozdób i tak je najczęściej u nas przechowywane widzimy. Cf. Bonardo, Discorso intorno alla origine degli Agnus Dei, Roma 1586, 1624; Baldassari, Degli agnus Dei pontificii, Venezia 1714; Martene, De antiq. eccl. ritibus, t. III; Benedykt XIV, De servor. Dei beat. t. IV p. l. S. J.
Agobard św., lub Aguebaud bp. lyonski, ur. r. 779, uczeń Leidrada (ob.), jego pomocnik na témże biskupstwie (od r. 813) i następca (od r. 815), jeden z najuczeńszych biskupów owego czasu, gorliwy obrońca Kościoła przeciw adopcjanistom (Adversus dogma Felicis Urgel:). Wydał téż kilka pism przeciw żydom, którzy podówczas zaczęli się wynosić nad chrześcjan (Epistola ad Matfredum; De insolentia Judaeorum) i wyjednywali sobie od cesarzy przywileje ze szkodą wiary chrześcjańskiej (ob. Liber de baptismo Judaicorum mancipiorum; Epistola ad proceres palatii contra praeceptum impium de baptismo Judaicorum mancipiorum, przeciw edyktowi z r. 828, którym Ludwik Pobożny, ces., zabronił chrzcić służących żydowskich, bez pozwolenia ich panów żydów). Zasługi jego przyćmiewa udział w detronizowaniu Ludwika Pobożnego r. 833. Agobard nietylko synom tegoż cesarza (Lotarjuszowi i Pepinowi) krok ten doradzał, lecz usprawiedliwiał (Liber apologeticus pro filiis Ludovici Pii Imp. advers. patrem), za co, gdy Ludwik do władzy powrócił, Agobard od biskupstwa odsądzony (835 r.), przez dwa prawie lata na wygnaniu zostawał. Przywrócony do łaski 837, † 840. Pamiątka jego w Martyrol. francuzkich jest pod d. 6 Czerwca. Oprócz pism wspomnionych wyżej, zostawił kilka innych: De grandine et tonitruis (przeciw zabobonnym mniemaniom); De picturis et ima-
