żyli“ (ap. Ughelli, Italia sacra, t. VI. s. 1061). Lubo więc Abdiasz był osobą rzeczywistą, jednak nie ma śladu, aby był uczniem Chrystusa, lub współczesnym z Apostołami. Miał ów Abdiasz napisać wspomnione Dzieje Ap. po hebrajsku, zkąd uczeń jego Eutropiusz przełożył je na grecki, a Juljusz Afrykański na łacinę. Tak mówi przedmowa, przez tego ostatniego niby napisana. Lecz pominąwszy, że żadnego dzieła Abdiasza nie znał ani Euzebjusz, ani św. Hieronim, ani żaden z dawniejszych historyków, sam autor Historiae Certaminis Ap. zdradza wiek późniejszy, gdy powołuje się, l. VI. c. 4., na Hegezyppa (Commentarior. lib. V.), żyjącego prawie w 130 lat po Wniebowstąpieniu Chrystusa: Juljusz zaś Afrykański pisał tylko po grecku, jak wiadomo z Euzebjusza i innych. Mieści się w owém dziele wiele bajek, nawet niedorzecznych, obok wyjątków z ksiąg N. Testamentu. Wspomina o tych Dziejach dopiero Jakób de Voragine (XIII w.). Pierwszy raz wydał je Wolfgang Lazius (Basileae, 1551.) z rękopismu, który miał być pisany w IX wieku; potém kilkakrotnie przedrukowywany, już osobno (Paris, 1560; Coloniae, 1566. 1569. 1576 i t. d.), już w innych dziełach (ap. Fabricium Codex Apocryphus Novi Test. Hambur. 1073. str. 402—742). X. W. K.
Abdon. 1. Jedenasty z wymienionych w Piśmie św. sędziów nad Izraelem, następca Elona i syn Hilela z Pirathon, w ziemi Efraim, na górach amalecytskich. Sędziostwo jego trwało 8 lat; miał on „czterdziestu synów i trzydziestu wnuków, którzy jeździli na siedemdziesięciu osłach“ (Sęd. 12, 13), podobnie jak trzydziestu synów Jaira na trzydziestu osłach jeździło (Sęd. 10, 4). Wspomina o tém Pismo św., jako o odznaczeniu wykazującém niezwykły dobrobyt tych osób. Hebrajczycy, nie mając jeszcze wówczas koni do wierzchu, używali osłów. — 2. Syn Abi-Gibeona i Maachy z pokolenia Benjamin (1 Par. 8, 29; 9, 35). — 3. Syn Micha jeden z tych, których król Jozjasz wysłał do prorokini Oldy (Huldy) po znalezieniu w domu pańskim ksiąg zakonu (2 Par. 34, 20).
Abel, hebr. Hebel, drugi syn Adama i Ewy, przedstawiciel życia pasterskiego, koczującego. Nazwisko to wywodzą z hebr. habal (chuchnął, tchnął; zkąd hebel, dech); prawdopodobnie jednak źródłosłów jego znajduje się w języku dawniejszym, od którego wyszły semityckie. W assyryjskim bardzo często spotyka się habal, hablu, w znaczeniu syna; co daleko lepiéj odpowiada nazwiskom pierwszych ludzi (adam — człowiek, hewa v. havva — matka, kain — odróśl, enosz — mąż), aniżeli dawniejszy wywód. Ob. Schrader, Die Keilinschriften u. d. Alte Test., Giessen. 1872. s. 8. Jako głowa swéj rodziny, A. składał ofiary Bogu nie tak, jak starszy brat jego Kain, ojciec pokolenia rolniczego. Bóg, przez wznoszenie się dymu z ofiar Abla, okazywał, że te ofiary są mu przyjemne. To wznieciło zazdrość w sercu Kaina do tego stopnia, iż własną ręką brata swego zabił (Gen. 4, 1—16). Ponieważ A. poległ z ręki rodzonego brata, jest przeto figurą morderstwa, popełnionego na Chrystusie przez własnych współplemienników. Cf. Hebr. 12, 24. S. Augustin. contra Faustum, l. 12. c. 9. Podania wschodnie o Ablu ob. Fabricii, Codex Pseudepigr. Vet. Test. I. 104. Herbelot, Biblioth. orient. Według nich, zabójstwo miało się stać ok. Damaszku. Cf. Pococke, Beschreibg des Morgenland., II. 168. X. W. K.
Abel, wyr. hebr. płaczący; znaczy też miejsce trawą zarosłe, łąkę, pastwisko. W tém ostatniem znaczeniu jest nazwiskiem kilku miej-
