chitekt. 6. Długośći y ſzerokośći Kośćiołow, ieżli ſą Ordinis Tuſcani, dáie regulam Witruwiusż głowny Architekt táką: Naprzod uczynić ſobie Długośći, według upodobania dymenſyę, te długość ná sżeść cżęśći podźielić: z tych cżęśći sżeśćiu dáć pięć ſzerokośći cáłego Kośćiołá, te znowu ſzerokość rozdźielić ná dźieśięść cżęśći, z ktorych cżęśći dźieśiąćiu obroć trzy partes ná ſzerokość, ná Kaplice pobocżnią, á 7. częśći środkowey Kośćiołá ſzerokośći, powinny tribui. Jeżli ma bydź Dorici Ordinis Strukturą erygowaná Boſka Swiątnica, Długośći połowę ma poiść ná ſzerokość Operis y tá ieſt nayczęſtſza in uſu Architektow kommenſuracya.
W DRZEWIANYCH zaś STRUKTURACH KOSCIOŁOW, iákie álbo Fortuny y ochoty defectus, álbo kámiennego Materyału niedoſtatek eryguie, ARCHITEKTURA doſkonałá záwſze iák naywięcey záżywa węgłow, śćiany krotkie rádźi dawáć, gdyż długie częſto ſię przekantowawſzy ná ktorą ſtronę, minantur ruinam. Naydoświadczeńſza Swiątnic Drzewiánych forma Krzyżowá z Kaplicámi pobocżnemi, koło niey dla mocy erygowánemi: gdyż táka Struktura námieniona w Węgłách gęſtych y częſtych máiąc Ligamina przećiw ruinie, wiekſze bierze wzmocnienie. Łatwiey też tákowe balkowáć Podśiebitką y Dachem zákonkludowáć, kiedy niezbytnia długość, iednoſtayna, y ſzerokość proporcyonalna.
PAŁACOW SWIECKICH, DWOROW SZLACHECKICH PLANTA ma bydź tákowa. Senatorſkich Pałácow Romanæ Gentis wſpaniáłe były y do mieſzkania, y ádmirowania Struktury. Po Weśćiách były Przyśinki, potym Cavædia, aliàs Pokoy, gdźie były Cæræ Majorum, álbo Sżafy ſtoiące z Antenatow z Woſku wyrobionemi Statuámi, y Xięgi res geſtas tychże Antenatow opiewáiące. Potym ſzło Periſtylium, to ieſt, mieyſce Kolumnámi iáko Dźiedźiniec opaſane, ktore było wpośrodku Pałácu, koło owego Dźiedźińcá z Kolumnámi, ſzły Stołowe Izby, Exedry dla Audyencyi, Pokoie do mieſzkánia, Biblioteki, Wirydarze &c. W końcu tego Mieysca kolumnami opasanego, ſzła Bázylika, ńie Kośćioł, ale ſala, Dłużſża daleko niż sżersza, gdźie ſądy, Pospolſtwa, ſchadzki, konsylia bywały: te potym że na kośćioły Chrześćianom ceſserunt, Kośćioły też długiey formy nazwane Bazylikami.
GRECY zaś Rzymianow amuli, odmiennieysze troche mieli PAŁACOW ſwoich formas, y dyspozycię, uktorych przy pierwsżym do Pałacu weśćiu, poiedney ſtronie były wspańiałe ſtayńie z Rumakami, ktoremi ſię Grecy de-
Strona:PL Nowe Ateny cz. 1.djvu/241
Ta strona została przepisana.
