Strona:PL Molier - Pocieszne wykwintnisie.pdf/10

w tej epoce rodzi się zaczątek tego, czem Francja miała później dwa wieki czarować i pobudzać do naśladownictwa całą Europę: rodzi się francuski salon i jego królowa, francuska kobieta.
 We Francji z początkiem XVII w. rysują się dwa krańcowo różne typy mężczyzn. Szlachcic, rycerz, stał się w okresie długich wojen nieokrzesany i ciemny i wcielał ducha owej rubaszności, której miano esprit gaulois przywodzi na pamięć nasz „sarmatyzm“. Sam król Henryk IV, a za jego przykładem dwór, hołdował temu duchowi. Z drugiej strony — uczony, literat, który zdawiendawna był potrosze przedmiotem szyderstwa jako pedant i życiowy ciemięga. Kobieta wpadła na genjalną myśl, aby te dwa stany zetknąć z sobą i oszlifować o siebie wzajem: wlać w twardą pałkę rycerza nieco wiedzy i subtelności, uczeńca oskrobać i zapoznać z życiem: a potem panować nad oboma, wygrywając jednych przeciw drugim. Z tej kombinacji — szlachcica i literata pod berłem kobiety — wyrosła kultura Francji, hodowana w ciągu dwóch wieków w cieplarni, którą stał się salon.
 Ową kobietą — wpół bezwiedną zapewne autorką tej szczęśliwej idei — była margrabina de Rambouillet. Z domu Katarzyna de Vivonne, córka markiza Pisani, mająca włoską krew w żyłach, urodzona w r. 1588, zaślubiona w r. 1600 margrabiemu de Rambouillet, należała do najświetniejszego dworskiego towarzystwa Francji. Zrażona rubasznością królewskich pokoi zamknęła się w swoim pałacu, gdzie stworzyła sobie własny dwór. Urządziła pałac z nieznanem we Francji (ówczesne zamki mało były mieszkalne) wyrafinowaniem elegancji i wygody. Celem zebrań — też nowość w ówczesnej dobie — była wymiana myśli: był to