Strona:PL Mikołaja Kopernika Toruńczyka O obrotach ciał niebieskich ksiąg sześć.djvu/114

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
ROZDZIAŁ V.
CZY ZIEMIA PODLEGA BIEGOWI KOŁOWEMU, I O MIEJSCU JÉJ W PRZESTRZENI.

Ponieważ okazaliśmy, że ziemia ma postać kulistą, uważam za rzecz potrzebną dochodzić, czy i bieg odpowiada jéj postaci, oraz jakie miejsce ziemia zajmuje w przestrzeni świata, bez czego niepodobna jest wskazać prawdziwéj przyczyny dostrzeganych zjawisk niebieskich. Lubo uczeni zwykle zgadzają się na to, że ziemia w środku świata spoczywa, tak iż uważają za rzecz nieprzypuszczalną, a co większa nawet za śmieszną przeciwnie utrzymywać; wszelako, jeżeli nad tym przedmiotem pilniéj się zastanowimy, pokaże się to zadanie jeszcze nierozwiązanćm, i dlatego pomijać go nie wypada. Każda bowiem dostrzegana zmiana w położeniu ciała, następuje albo w skutek ruchu ciała uważanego, albo ruchu postrzegacza, albo przynajmniéj od nierównéj zmiany obydwóch; gdyż między ciałami w tymże kierunku jednostajnie bieg odbywającemi, nie dostrzegamy zmiany między przedmiotem uważanym, a dostrzegaczem. Ziemia jest stanowiskiem z którego ów bieg uważamy, i który się oczom naszym przedstawia. Jeżeli więc jaki bieg ziemi przyznamy, bieg ten we wszystkich ciałach zewnątrz niéj położonych okazać się powinien, lecz w kierunku przeciwnym, jak gdyby te ciała koło niej się przesuwały, co téż właśnie przed innemi pokazuje obrót dzienny nieba. Ruch ten zdaje się całe niebo unosić, wyjąwszy ziemię i ciała około niéj będące. Jeżeli zaś przyjmiemy, że niebo żadnego udziału nie ma w tym biegu, ale ziemia obraca się od zachodu na wschód, tak iż nam się wydawać będzie jakoby słońce, księżyc i gwiazdy wschodziły i zachodziły, i jeżeli nad tém gruntownie się zastanowimy, poznamy, że tak jest rzeczywiście. A gdy niebo obejmuje i chowa w sobie wszystko, i jest powszechnym składem wszechrzeczy, niełatwo można pojąć dlaczegoby rzecz obejmująca a nie objęta, ruchowi podle-