Strona:PL Mikołaja Kopernika Toruńczyka O obrotach ciał niebieskich ksiąg sześć.djvu/031

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

i punkta odziemne czyli punkta największéj odległości każdéj planety od ziemi, zawsze w tém samem nieodmienném miejscu nieba i przypadały; kiedy Kopernik ich ruch i odmianę z dostrzeżeń wskazuje i oznacza. Od planet wyższych przechodzi do niższych i do poznania biegu Wenusa; roztrząsa najprzód postrzeżenia Ptolemeusza, gdy się planeta Wenus znajdowała w największéj odległości od linii złączenia; powtóre, dwa bardzo ważne téj planety postrzeżenia, jedno przez Tymocharesa na 271 lat przed erą chrześciańską, drugie swoje własne tojest zasłonienie Wenusa przez księżyc w roku 1529, i z obudwóch tych postrzeżeń oznaczywszy téj planety miejsce na niebie, bieg jéj średni wyznacza.
Do poznania biegu Merkurego, po przytoczeniu postrzeżeń Ptolemeusza, nie miał Kopernik swoich własnych, bo położenie Frauenburga bardzo do północy zbliżone i gruba w tym kraju przy poziomie atmosfera, nie dały mu tam nigdy widzieć téj planety; używa zatém do tego rachunku trzech postrzeżeń Merkurego czynionych w Norymberdze, jednego przez Bernarda Waltera ucznia Regiomontana w roku 1491, i dwóch przez Schonera w roku 1504.
W téj księdze trafnie i gruntownie tłumaczy biegi pozorne planet, kiedy te, raz się posuwają od zachodu na wschód i znowu się cofają wstecz, potém zatrzymują się w swych biegach, nakoniec wracają do piérwszego kierunku; te wszystkie na pozór dziwaczne odmiany, Kopernik piérwszy pojął i bez pomocy epicyklów Ptolemeusza prosto i szczęśliwie wytłumaczył, wytykając i oddzielając skutki z biegu ziemi wynikające od tych, które pochodzą z własnego biegu planet. Kopernik pokazał nadzwyczajną moc przenikliwości w postrzeganiu, że jeden tylko bieg ziemi około słońca, tak dziwaczne w biegach planet sprawić może widowisko, dowiódł on tego w roz. 3, 35, 36, ks. iv; a ten jeden punkt jego odkryć i nauki, uderzył wszystkie wyższe umysły, i stanowił z początku najmocniejszy dowód za biegiem ziemi.