Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/64

Ta strona została przepisana.

Rozdział drugi.

PRZEBIEG WYMIANY.

Towary nie mogą same udać się na rynek i same się zamieniać. Musimy więc rozejrzeć się za ich opiekunami, posiadaczami towarów. Towary są to rzeczy, a więc wobec człowieka są bezbronne. Jeśli nie słuchają dobrowolnie, może on użyć siły,^[1] czyli je wziąć. Posiadacze zaś, aby ustalić między temi rzeczami stosunek towarowy, muszą uznawać siebie nawzajem za osoby, których wola żyje w ich towarach, tak iż każdy, pozbywając się swojego towaru, przyswaja sobie towar cudzy tylko za przyzwoleniem drugiego posiadacza, a więc na mocy zobopólnego aktu woli. Muszą się więc wzajemnie uznawać za prywatnych właścicieli. Ten stosunek prawny, przybierający postać kontraktu — bądź formalnego, bądź nie — jest stosunkiem woli, odzwierciedlającym stosunek ekonomiczny.

Treść tego stosunku wolowego i prawnego jest wyznaczona właśnie przez ów stosunek ekonomiczny.^[2] Osoby wchodzą tu

↑ W 12 wieku, tak słynnym ze swej pobożności, spotykamy towary dość drażliwej natury. Jeden z ówczesnych francuskich poetów wylicza, naprzykład, między towarami do nabycia na rynku w Landit obok sukien, butów, skór, narzędzi rolniczych, także „femmes folles de leur corps“ (dziewczyny lekkich obyczajów).
↑ Proudhon czerpie najpierw swój ideał „justice éternelle“ (wiecznej sprawiedliwości) ze stosunków prawnych, odpowiadających produkcji towarowej, czem — zauważmy mimochodem — dostarcza wszystkim kołtunom tak pocieszającego dla nich dowodu, że towarowa forma produkcji również jest wieczna jak sprawiedliwość. Następnie chce on, naodwrót, przekształcić w myśl tego ideału istniejącą w rzeczywistości produkcję towarową i odpowiadające jej rzeczywiste prawo. Cóż sądzilibyśmy o chemiku, któryby, zamiast badać istotne prawa przemiany materji i na ich podstawie rozwiązywać określone zadania, chciał zmienić te prawa w myśl „wiecznych idei“ „naturalité“ i „affinité“? („zgodności z przyrodą” i „powinowactwa”)? Czy wygłosiwszy, że „lichwa“ przeczy „justice éternelle” („wiecznej sprawiedliwości“), „équité éternelle“ („wiecznej uczciwości“), „mutualité éternelle“ („wiecznej samopomocy“), oraz innym „vérites éternelles“ („wiecznym prawdom“), więcej będziemy wiedzieli

[1] W 12 wieku, tak słynnym ze swej pobożności, spotykamy towary dość drażliwej natury. Jeden z ówczesnych francuskich poetów wylicza, naprzykład, między towarami do nabycia na rynku w Landit obok sukien, butów, skór, narzędzi rolniczych, także „femmes folles de leur corps“ (dziewczyny lekkich obyczajów).

[1-2] Proudhon czerpie najpierw swój ideał „justice éternelle“ (wiecznej sprawiedliwości) ze stosunków prawnych, odpowiadających produkcji towarowej, czem — zauważmy mimochodem — dostarcza wszystkim kołtunom tak pocieszającego dla nich dowodu, że towarowa forma produkcji również jest wieczna jak sprawiedliwość. Następnie chce on, naodwrót, przekształcić w myśl tego ideału istniejącą w rzeczywistości produkcję towarową i odpowiadające jej rzeczywiste prawo. Cóż sądzilibyśmy o chemiku, któryby, zamiast badać istotne prawa przemiany materji i na ich podstawie rozwiązywać określone zadania, chciał zmienić te prawa w myśl „wiecznych idei“ „naturalité“ i „affinité“? („zgodności z przyrodą” i „powinowactwa”)? Czy wygłosiwszy, że „lichwa“ przeczy „justice éternelle” („wiecznej sprawiedliwości“), „équité éternelle“ („wiecznej uczciwości“), „mutualité éternelle“ („wiecznej samopomocy“), oraz innym „vérites éternelles“ („wiecznym prawdom“), więcej będziemy wiedzieli

[1]

[2]