Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 3.djvu/91

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

jest faktycznie tylko w drodze ugody handlem zamiennym, w którym srebro jest tylko miarą wartości. Wojna z roku 1857 - 58 przymusiła chińczyków do sprzedawania, nie kupując. Srebro odrazu okazało się narzędziem kupna. Ze względu na formę słowną ugody rosyjanie przerabiali francuskie pięciofrankówki na surowy towar srebrny, który służył jako narzędzie wymiany. Srebro funkcyjonuje wciąż jako narzędzie kupna między Europą i Ameryką z jednej strony i Azyją z drugiej, gdzie ono osiada w formie skarbu. Dalej, szlachetne kruszce funkcyjonują jako międzynarodowe narzędzie kupna, gdy zwykła równowaga wymiany materyi między dwoma narodami naraz zostaje przerwaną, np. w razie nieurodzaju, gdy jeden z nich jest zmuszonym do kupna nadzwyczajnego. Nareszcie, szlachetne metale są międzynarodowem narzędziem kupna w rękach krajów, produkujących złoto i srebro, gdzie one są bezpośrednim produktem i towarem, nie zaś przemienioną formą towaru. Czembardziej wymiana towarów się rozwija między różnemi nacyjonalnemi sferami cyrkulacyi, rozwija się i funkcyja pieniądza wszechświatowego, jako narzędzia wypłat dla wyrównania bilansu międzynarodowego.
Międzynarodowa cyrkulacyja na równi z obiegiem wewnętrznym wymaga wciąż zmiennej ilości złota i srebra. Przeto też pewna część nagromadzonych skarbów służy u każdego narodu za fundusz rezerwowy pieniądza wszechświatowego, który się raz wypróżnia, to znowu się wypełnia, odpowiennio do oscylacyi zamiany towarowej. Oprócz szczególnych ruchów, w których ono biegnie tam i napowrót w międzynarodowych sferach cyrkulacyjnych pieniądz wszechświatowy posiada jeszcze powszechny ruch, którego punkt wyjścia się znajduje u źródeł produkcyjnych — ztąd rozlewają się złote i srebrne strumienie w rozmaitych kierunkach. Złoto i srebro wstępują tu do obiegu światowego i zostają wymienione, jako równoznaczniki w stosunku do zawartego w nich czasu roboczego na ekwiwalenty towarowe, zanim wpadają do wewnętrznych sfer obiegowych. W tych ostatnich zjawiają się zatem z daną wielkością wartości. Każdy więc wzrost lub upadek w zmianie ich kosztów wytwórczych dotyka równomiernie [ich wartość stosunkową na rynku wszechświatowym, która zatem jest zupełnie niezależną od stopnia, w jakim różne nacyjonalne sfery obiegowe pochłaniają złoto lub srebro. Ta część strumienia metalicznego, która zostaje pochwyconą przez każdą szczególną sferę świata towarowego, wchodzi więc częściowo bezpośrednio do wewnętrznego obiegu pieniędzy, dla zamieszczenia zużytych monet, osadza się częściowo w rozmaitych rezerwoarach skarbowych monety, narzędzia wypłat lub pieniądza wszechświatowego, częściowo przemienioną zostaje w artykuły zbytku, podczas gdy reszta ostatecznie staje się po prostu skarbem. Na rozwiniętym stopniu burżuazyjnej produkcyi tworzenie skarbów ograniczonem zostaje do tego minimum, którego wymagają rozmaite procesy cyrkulacyi dla swobodnego rozwoju ich mechanizmu. Skarb, jako takowy, staje się tu leżącem odłogiem bogactwem — jeżeli nie jest chwilową formą nadmiaru w bilansie wypłat, rezultatem przerwanej wymiany materyi, a zatem skostnieniem towaru w pierwszej jego metamorfozie.
Ponieważ złoto i srebro z istoty swej są towarem powszechnym, i wszechświatowym otrzymują odpowiednią swą formę