Strona:PL Maria Konopnicka-Poezye T. 1 149.jpg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

Nikt na twarz starca, pomarszczoną, siną,
Nie pluł z cynikiem Ksenem, ni Milonem...[1]

Nie, to nie były owe ciemne wieki,
W których bez Boga i prawa opieki
Ludzkość błądziła, krwią znacząc swe ślady...
Nie, to nie były te wieki zatrute,
Co mędrcom swoim dawały cykutę[2],
Nędznych helotów[3] mnożąc zastęp blady...
Tam nie radzili wielcy myśliciele[4],
By niewolników piętnować na czele,
Z bydłem u rzeki pojąc ich gromady...

Nikt tam za okup wolności bliźniego
Nie wziąłby miny[5] złota ateńskiego,
By ją heterze[6] rzucić na wonności...
To był świat inny, chrześcijański, nowy,
Co barbarzyństwa zrzuciwszy okowy,

  1. Ksenona, epikurejczyka (nie cynika) wymienia Cyceron; anegdotę o plunięciu w twarz opowiada Dyogenes z Laerty o swym imienniku, Dyogenesie z Synopy, znanym cyniku, temi słowy: »Wprowadził ktoś Dyogenesa do domu wspaniale urządzonego, przestrzegając, że tu pluć nie wolno. Owóż filozof, odkaszlnąwszy, plunął gospodarzowi w twarz, tłómacząc się, że w całym domu gorszego nie mógł znaleźć miejsca«. Milon — sławny atleta z Krotonu; opowiada o nim Cyceron, że starzejąc się, spoglądał ze łzami w oczach na swe ramiona i wzdychał: »Ale te już umarły«. Zdaje się, że obie nazwy zostały tu użyte dowolnie, bez względu na historyczne osoby, które je nosiły.
  2. Cykuta — szalej, roślina trująca z gatunku baldaszkowatych. Cykutę, startą na proszek i pomieszaną z wodą, wypił Sokrates, skazany na śmierć przez sąd ateński.
  3. Heloci — mieszkańcy m. Helos w Lakonii, najdłużej się opierający zdobywczym Dorom, wedle innych (może słuszniej) εζλωτες (od αιρεω), t. j. jeńcy wojenni — niewolnicy publiczni w Sparcie.
  4. Ksenofont (P. a.).
  5. Mina — moneta ateńska (około 70 kor.).
  6. Hetera (z greck. εταιρα) — przyjaciółka, kochanka.