Strona:PL Luís de Camões - Luzyady.djvu/153

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

używają nieśmiertelności, trzecia zaś, Meduza, jest śmiertelną. Tę kochał Poseidon i wyznał jéj swe uczucie w świątyni Ateny. Bogini, oburzona znieważeniem świątyni, ukarała Meduzę, zamieniając jéj piękne włosy w węże, przez co powierzchowność jéj stała się odrażającą. Perseusz zabił Meduzę, głowę zaś jéj darował Atenie, która dla postrachu przytwierdziła ją do swéj tarczy; ona to była owym wizerunkiem, któremu nic oprzéć się nie mogło, bo jedno spojrzenie na głowę Meduzy zuchwalca w kamień zamieniało. Herakles uniósł z ogrodu Hesperyd złote jabłka, zabiwszy wprzód strzegącego je smoka.
(ok. 12). Zatoka Gwinei.
(ok. 12). Tę część Afryki Portugalczycy przezwali Serra — Leone — góry lwie — z powodu szumu fal, które uderzając o skały nadbrzeżne wydają odgłosy podobne do ryku lwa słyszanego zdala.
(ok. 12). Wyspa św. Tomasza, tak nazwana z powodu, iż Vasconcellos odkrył ją w dzień św. Tomasza 1471 r.
(ok. 13). Kraj ten został odkryty przez Portugalczyków 1484 r.
(ok. 14). Konstelacya „Krzyża“, mająca dla żeglarzy mórz południowych równe znaczenie, jak „Wielka niedźwiedzica“ dla żeglujących po morzach północy. Na półsferzu australném, czyli południowym gwiazd w nocy ukazuje się bardzo mało.
(ok. 15). Kallisto, córka Arkadyjczyka Likaona, urodziła się z Zeusa Arkadyjskiego, za co przez Herę została przemieniona w niedźwiedzicę, którą później zabiła Dyana. Zeus przeniósł ją na niebo, gdzie stanowi konstelacyę „Wielkiéj Niedźwiedzicy“. Owidyusz w swych „Przemianach“ maluje gniewną Junonę, błagającą bóstwa morskie, aby Kallisto i syn jéj nigdy się w fale morskie pogrążyć nie mogli. Przedtém jeszcze Homer w Odysei wspomina, iż „Niedźwiedzica“ nigdy się nie kryje w wodach oceanu. Żeglarze starożytności, pływając w nieszerokim zakresie, nigdy téj konstelacyi z oczu nie tracili, stąd prawdopodobnie wzięły początek zmyślenia poetów.
(ok. 18). Ogniki ukazujące się podczas burzy lub w ciemne noce na morzu, jakby płomyki ulatujące u końców masztów i rei.
(ok. 18). W najdawniejszych czasach ognie te miały w oczach żeglarzy urok świętości. W starożytności przypuszczano, iż Dyoskurowie, Kastor i Polluks, zstępują w postaci płomyków na pomoc żeglarzom; w nowszych czasach święci chrześcijańscy zajęli ich miejsce: stąd podania o ogniach św. Mikołaja, św. Elma.
(ok. 18). Trąba morska.
(ok. 25). Astrolabium wynalezione w Portugalii za panowania Jana II przez dwóch medyków Żydów, przy pomocy sławnego matematyka Marcina Bohema. (Przybylski).
(ok. 28). Polifem, syn Poseidona i Nimfy Toozy, szpetny olbrzym jednooki, najsławniejszy z Cyklopów. On to pożarł kilku towarzyszy Ulisesa i przez niego podczas snu oślepiony został.
(ok. 43). Gama wrócił z podróży do Indyj 29 sierpnia 1499 r. Król Emanuel, chcąc skorzystać z jego odkryć, wyprawił 8-go marca 1500 roku flotę złożoną z 12-stu okrętów pod wodzą Alwareza Cabrala, z rozkazem, aby 10-ć statków udało się do Calicutu, 2-a zaś ku Sofali. Z początku żegluga była pomyślną, lecz po przebyciu przylądka Zielonego, silna burza skołatała statki i zagnała je na brzegi Brazylii. Cabral nie zwrócił jednak dostatecznéj uwagi na ten ląd nowo odkryty i odpłynął ku przylądkowi Dobréj nadziei, gdzie flota jego nową poniosła klęskę. Okropna nawałnica zatopiła mu 6 statków, z pozostałemi jednak dostał się do Calicutu i zawarł pierwsze dla Portugalii traktaty handlowe.
(ok. 45). Bartłomiej Diaz odkrył w 1486-m r. przylądek nazwany