Strona:PL Linde - Słownik języka polskiego 1855 vol 1.djvu/20

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

nowszych badań dziejowych i takowe popiera. Dzieje albowiem Słowian IX i X wieku, coraz dokładniej poznawane, przekonywają nas, że kolebka języka cerkiewnego była głównie tam, gdzie była oraz kolebka polskiej, na większą stopę zorganizowanej społeczności, mianowicie: w Wielkiej Morawii[1]. Tu wyłożona przez Kiryłę i Metodego nauka udzieliła się później i Chorątanom Kocela i Bołgarom Bogorisa; ale rolą na którą głównie, przez apostołów tych skierowana, padła i najpierw zawiązki plonów powzięła, byli Słowianie Rościsława i Świętopełka, których państwo i źródeł Bugu i lewego brzegu Wisły sięgnęło. W wypielęgno-

    zasadzka, ztąd nazwa grodu Drdzeń, ap*yhth. dręczyć, inepaBHie < żarzewie, stiHpi. żer, siip-ŁTBa. staropolsk. zerstwa, * staropolsk. że rzec, ęapra* staropolsk. zarza, ranny brzask;?ivi > zacz, t. j. za co; ^bakl i ^babi> * dźwięk, iicakii.y.tii « wysiąknąć, iiuibCTKHie i uihcnire = staropolsk. szcie, KJioyiit katan, w znaczeniu sługi publicznego, KHCTBiih ’ staropolsk. kiścień, kalka. klak, Koirnuora. staropolsk. kolimaga, namiot wozowy, kotwa. kiecka, rodzaj sukni wierzchniej, KpAEHKi* krobia, KpoyuiKi|K; kruszec, koy&hth« psuć, ztąd staropolsk. skuda, szkoda, w znaczeniu zgorszenia, Koyp*. kur, KoyTH. kuć, noyi|im (Cod. Supr. p. 90.). kucya, itoyiATii (Cod. Supr. p. 176.). stronić, ztąd nazwa Kujaw; k^iikiia ° kępina, w znaczeniu krzewiu; ahjcl * lichy, aockott. * łoskot, axicto * łyst, atTOpscst latorośl, lecha, aiogt. « cotij. lub, sari. lęg, w znaczeniu bagna, MasiYhKO maluczko, iimhmhmałżonek, iioy^T. = opieszały, ztąd żmuda, tnpi < mdły, Miuim|a * staropolsk. mszyca, unrAOCTh * mgłość, HSj^ra = staropolsk. nadragi, spodnie, H»MerŁ» namiot, OEpi^rnaTii * obrzazgnąć, kisnąć, obt> — a — o * ów-a-o, orpA&t* ogród, OĄt.miie * odzienie, okomhi-e 1 OKOMhriiOBGHHi€. okamgnienie, oralnie = staropolsk. ozrzedle, onptTiire. oparcie, opinie = staropolsk. orędzie, ockpt^t,. staropolsk. oskard, ocsikati. osęk, OTpoym. otruć, na?MKTh. paznokieć, MAoyiim. płuca, nouoAme = powodź, nOAStrt * podług, noAHCTt. polisty, npuciiSTH. prysnąć, npHCTAiih. przystań. npHTT»KSTH = przytykać, (nptCTh > pierść, w znaczeniu trzyn lasowych u Górali tatrańskich); upiiri.iutA (Cod. Supr. p. 19.) » zakąt, ztąd nazwy miejscowe Preginz i Przeginica, ni, pi, i|i.. staropolsk. pierca, w znaczeniu pieniacza, nhiuieesTB = staropolsk. pczewać, mniemać; nupOBi (Cod. Supr. p. 159.)= parów, n*CTh. pięść, pacKBhpiaTii (Cod. Supr. p. 550).. staropolsk. rozkwierać (ob. Psałt. Małg. str. 11.); pacthtii * rościć, pAYUiiiiii «raczej, całhm adv. sam, cer>pi.»staropolsk. siabr, cnoBpAiiiJ|K * skowronek, CKpAiiiiic ’ skronie, cajo^k — — śluz, w znaczeniu wozgrzy; ca«i|atii = ślęczyć, ci.iOKt = smok, cMoyrnhHi — smugły, cmhąi. » śmiady, coniih * sopl, w znaczeniu ockliny; cpart = srogi, OTpani.tn*» stronny, obcy, CTpnt = ster, CTpT.ni « stryj, coyH = próżny, ztąd staropolsk. suja, coyuiA * susza, w znaczeniu lądu, ct.th = siać, cxnpi>« staropolsk. sąpierz, przeciwnik, cani » sęp, CmCT-fti » sąsiad, (ipsni « drap, jama u Górali tatrańskich, poróum. małorusk. trapezie), Tpart * trat, truteń, tkwią ćma, w znaczeniu liczby 10000; tt.ckkiik * tęskny, thiiithth « taszczyć, tmi = tęgi, w znaczeniu waleczności, t&ti>iit> tętent, oyupsiTi. « okrutny, wielki, oypATHTii » podskubać, etym. pmTHTH * odpowiada polsk. rzucić, gdyz w karpack. rątati oznacza trząść (quatere), oyctiiuiT.» wysepny, jcanam « chapać, w znaczeniu ugryzienia, jcpacTt « chrzęst, xp&uiTh * chrząszcz, mjorT* = chędogi, w znaczeniu dowcipu, i|ftTA < pieniążek, polsk. cętka w znaczeniu blaszki, pieniążka, Ye^u&Tii > staropolsk. czeznąć, niknąć, YpT>nT> * trzop, czerep, yp-BCAO * trzosła, iiitakt, < szczęk, moyH = lewy, ztąd szuja, s jad, raT0X0ynh>iHi|3 * stajnia, staropolsk. jata, la^pA jądra, w znaczeniu mądów, ia^łikł * język, w znaczeniu narodu, = węda, siTpOEA wątroba, sjeath = wąchać.

  1. Twierdzenie niektórych jakoby Kirył z Metodym nauczali pierwej Bołgarów, a później dopiero Morawian, opiera się na mylnem przypuszczeniu: że malarz Metody, rodem Rzymianin, któremu, jak mówi Kedren, ksiąze bołgarski, Bogoris, kazał sobie pokój malować, jest jedną osobą z Metodym, Słowianinem, co z bratem swoim Konstantym, przezwanym później Kiryłą, wysłany był do Morawii. O tym Metodym wiemy ze był synem rodziców zamożnych, ze się rodził wSeluniu, że był archimandrytą klasztoru Polichron, a żywociarz jego który nam bardzo szczegółową podał o nim wiadomość nie spomina nic o tem, iżby się znał na malarstwie.