baniaste, na którém wapory i sublimat ciał unoszący się osiada, służy do przpędzania wódek, rozłączania metalów; kukurbita, kolba, der Helm, der Mohrenkopf, der Kolben, Destillir-, Scheidekolben. Eccl. алембикъ, Bosn. lambik, kappilo; Ross. кубъ, кубикъ, колба, казанъ, казанецъ. Naczynie kruszcowe wałkowate, w górze wypukłe. Kruml. Ch. 53. Gorzałkę na alembiki przpuszczaią. Kl. Rośl. 3, 274. Alembik ślepy kukurbita. Syr. 284. Alembik podwóyny cf. Bania krętna. 2. Fig. puścic co na alembik = brać pod roztrząsanie, przez młynek przepuszczać, przez sito przesiewać, przecedzać. Oss. Wyr. Die Censur passiren lassen, durchhecheln.
ALEMBIKOWY, a, e. od alembika, den Helm, den Kolben betreffend, Kolben- Ross. кубовыи. Piece chimiczne alembikowe. Kruml. Ch. 24. Alembikowa wódka. Vol. L. 8. 144. przepędzana, przepalana wódka, przepalanka, abgezogener Brantwein. Ross. высидка.
*ALESZ Conj. aż, alić, dopóki, bis. Rogami żelaznemi będziesz przemiatał ziemię Syryiską, alsz ią skazisz. 1. Leop. 3. Reg. 22, 11. Dusza gorąca iako ogień pałaiący, nie będzie zagaszona, alesz co połknie; a człowiek złośliwy w uściech nie przestanie, alesz rozżarzy ogień. 1. Leop. Syr. 23, 22.
ALEXANDER, ALEKSANDER, dra. m. ALEXY, ego. imię męzkie. Boh. Aleš. Król Polski Alexander IV. brat Olbrachta. Kras. Zb. Ross. Olech, dem. Oleś qu. v. -- in Fem. ALEXANDRA Rus. Olechna, Dem. Olcha. Sim. Siel. ALEXANDROWICZ, a. m. 1. herb. dwie kosy ostrzem do siebie obrócone; przez śrzodek dwie szpady niemieckie; z Liwty. Nies. 1. Kurop. 3, 4. ein Wappen. 2. Imię familii, ein Familienname.
ALEXANDRYA, yi. f. miasto Egipskie od Alexandra W. założone. Gwag. 682. Kras. Zb. Alerandrien in Aegypten. ALEXANDRYISKI, a ie. przm. z miasta Alexandryi, aus Alerandrien. (Ross. александрїиская бумага = regałowy papier; алексадрїискїи листъ = sennes).
ALFABET, u. m. abecadło, z dwóch pierwszych głosek abecadłą Greckiego: alpha, beta, das Alphabeth, das A B C. Przenośnie. Jak nam ze wsi parafianin ma przyganiać! on ieszcze alfabetu naszego nie zna. Tea. 19. c. 79. (tonu, sposobu naszego; er kennt das Comment, unseren Ton noch nicht. ALFABETOWY ob. Abecadlowy.
ALGIEBRA. y. ż. (z Arab. algiaburat = rzecz na części rozłożona), nauka rachunków za pomocą zrównań, die Algebra, die Buchstabenrechnung, die Analysis. Naysubtelnieysza rachunków nauka, przez litery zamiast liczb. Kras-Zb. Literalny rachunek. Łęs. 2, 112. Celem algiebry iest podadź sposoby wynalezienia reguł powszechnych, do rozwiązania wszelkich zagadnień o ilościach. Jak. Mat. 2, 1. ALGIEBRAICZNY, a, e. przm. tyczący się algiebry. algebraisch = n. p, Działanie algiebraiczne. Jak. Mat. 3, 82.
ALGIER, u. m. Królestwo barbaryyskie w Afryce. Dyk. G. Algier in Afrika. ALGIERCZYK, ALGIERTANCZYK, a. m. Algieru rodem, ein Algierer. Boter. 1 2. przen. rozboynik morski, ein Seeräuber. ALGIERSKI, ALGIERTANSKI, a, ie. przm. Algierisch
ALHERUNT, u. m. włokno tkanina robiona z szychu, nędza, ein Zeug von unächten Gold- oder Silberfäden, Schich. Od sztuki alheruntu, alias nędzy bogatéy szerokiéy, zloty ieden; od nędzy wązkiéy, groszy 15; od sztuki nędzy ubogiéy groszy 6. Vol. L. 4, 358.
ALI, ALIC, ALIZ, ALIZCI, ALISCI, Wykrz. = oto, ot, a oto, iużci, patrz! siehe! siehe da! schau! da! Sorab. 1. hley, hleyczo! (Vind. ali, al ne? = czyż? wzdy!) n. p. Leda o małą krzywdę, ali się wnet biią, Patrzże zasię po chwili, ali z sobą piią. Biel. S. Niew. 21. Alić oto idzie. 1. Leop, Gen. 29. (a oto 3. Leop.). Zaledwiem tam weszła; alić przybiegł do mnie. Niemc. Kr. 2, 16. Pyta się, czy iuż dzień nadchodzi, alić mu odpowiedzą, że iuż iutrzenka wstaie. Rodz. Z. P. 15. Gdy się iednego dotknąt, wnetże oczyszczony był; także i drugiego, alić i drugi czysty został. Sk. Zyw. 1,153. Zaledwie tam weszły, aliści nieprzyiaciele widzieć się dali. Ust. Konst. 2, 111. 2) alić = aż, aże, *alesz, iżaliś nie, dopóki nie, a może; bis, nicht eher als. Nie będę iadł sliż sprawię poselstwo moie. Leop. Gen. 24., 34. (aż pierwey odprawię rzecz swoię. Bibl. Gd.) Niechay nie zaraz syna daią w służbę, aliżby się godził. Gliczn. Wych. J. 4.b. Day temu, day owemu, alić niemasz. Cn. Ad. 149. Zegl. Ad. 26. (dziś day, iutro day, aż sam niemasz nic. Cn. Ad.)
ALIANS, u. m. *ALIANCYA, yi, *Aliansa, y. ż. sprzymierzenie, soiusz, związek, umowa między narodomi, die Alianz, das Bründniß. n. p. zawiera się alians między dwoma przełożeństwami osobnych kraiów. Jez. Wyr. Alians odporny, zaczepny, co obacz. -- ALIANSOWY, a, e. przm. sprzymierzeńczy, soiuszowy, związkowy, Bundes-. ALIANT, a, m. będący w plzymierzu, przymierzeniec, soiusznik, der Aliant, der Bundgenoß. — w rodz. żeń. ALIANTKA, i. die Aliantinn, Bundesgenossinn.
ALIGEROWAC, ał, uie. cz. niedk. T. kruszcu iakowego przymięszać, mit einem andern Metall versetzen, legiren. n. p. Srebro domowéy roboty aligeruią na 7 łótów faynzylbru, ośmy łót miedzi. Rzecz. Zł. B.
ALKALI, n. rieodmienia się. z Arab, sól ługowa Torz. Szk. 73. sól, któréy skutki przeciwne są kwasom. Kras, Zb. Alkali, Alkalisches Salz. Alkali stałe lub lotne. ALKALICZNY, a, e. przm. alkalisch. n. p. płyn alk. sprężny niewidzialny. Os. Fiz. 1, 3oo. eine Gasart.
ALKANT ob. Alakant.
ALKIERMES, u. m. z Arabsk, 1. gatunek robaczków, do których należy także polski Czerwiec, iak ziarka u korzeni pewnych roślin znayduiący się; z nich wytłaczaią przedni czerwony czyli karmazynowy sok, der Kermes, die Cochenille. (por. Czerwiec). Karn. karmésh, (furmâzh, furmazhize, zheshûla). 2) Syrop lub proszek wzmacniaiący, z pomienionych robaczków, das Kermespulver, Karthäuserpulver, der Kermessyrup. Syr. 1344. Dyk. Med. W ząb bolący włożyć alkermesu Lubelskiego. Czach. 97. Jak alkermesy, tak i bezoary, Nie poratuią, kiedy człowiek stary. Zegl. Ad. 328. Któremiż alkiermesy téy zbydź możesz mdłości? Kchw. 15. ALKIERMESOWY, a, e. przm. z alkiermesu, Kermes- n.p. alkiermesowy syrop, alkiermesowa wódka. Kras. Zb.
ALKIERZ, a. m. ALKIERZYK, a. m. 1) przest: wypustek, narożnik (por. wykusz) ein Aerker, eine Aerkerstube. Zbudował na ścienie kościelnéy alkierzyki albo ganki w koło. 1. Leop. 3. Reg. 6, 5. Wydatny alkierz z ściany, proiectum Cn. Th. 2) Izdebka, pokoik maly ustronny, ein Seitenzimmer, ein kleines Nebenzimmer, ein Stübchen. Gospodarskie budynki pospolicie w sobie zamykaią izbę, alkierz i komorę. Oss. Wyr. Pokoie gościnne z garderobami, po dawnemu
