abdankuią i rozprawią. Vol. Leg. 3. 662. Woysko rozpuścić i abdankować. Menin. Turc. 1. 57. Zwycięzkich woysk nie chciał z siebie abdankować. Bardz. Luk. 9. 2. Neutr. *abdankować komu = porzucać go, verlassen. Chciwość hamować i rzeczom cudzym abdankować. Bach. Ep. 46.
ABDYASZ, a. m. prorok starozakonny. Zał Test. 320. der Prophet Obadja.
ABDYKACYA, yi. f. Boh. obdank, obdankoweni; Sorab. inf. wotžekowané, Ger. die Abdankung, Amtsentsagung; akt prawny, przez który kto urząd składa przed czasem na to naznaczonym; przykład tego dał Jan Kazimierz. Kras. Zb. 1. 7. ABDYKOWAC, ował, uie, Intrans. imp. Boh. obdankowati, podélowati se s auřadu, podziękować za urząd, złożyć urząd, zrzec się urzędu, wyzuć się z urzędu.
*ABECEDARYUSZ, ABECADLARZ, ABIECADLARZ, a. m. Gall. abecedaire; Slovak. et Boh. abecedář; Carn. abecedikar; Sorab. sup. abeczedeynik, Croat. abeczedar; (Ross. азбучникъ, азбуковникъ, букваръ, Eccles. алфабитаръ) = Gregoryanek, uczący się dopiero abecadła, ein A B C - Schüler, A B C - Schütze. Abecedaryusz, a iuż uczony. Chmiel. 1. 57. ABECADLARKA, i. f. Ross. азбучница; die A B C - Schülerinn. ABECEDLARSKI, a, ie Boh. abecedárni; Carn. abecedikarjove; od abecedlarza, A B C - Schüler-.
ABECADŁO, ABIECADŁO, OBIECADŁO, a. n. Eccles. абецадло; Carn. abecedika, Boh. abeceda, Sorab. sup. A B Cze, Croat. abeczedar, (Dalm. et Ragus. bukvicza, churulicza, Illyr. asbuk, asbogh, Ross. et Eccl. азбука, азбучка, букваръ, буквица, Грамотникъ, алфабить), das A B C, nazwisko głosek razem wziętych, dane im od pierwszych głosek a, b, c. Kopcz. Gr. 1. 1. Uczyć się obiecadła. Petr. Et. 13. Porządkiem abiecadła. Budn. Ps. 119. § tr. początki, elementa, Anfangsgründe. Tak głupia, że azbuki i obiecadła nie umie. Birk. Ex. D. Kto poymie, choćby samo obiecadło przyrodzenia. Wad. Dan. 23. Umiemy wszyscy dobrze obiecadło. Zab. 15. 273. (znamy się na tém) Pot. Jow. 119. ABECADŁOWY, ABECADLNY, a, e, Boh. Abecedni, Croat. abeczedarski, Carn. Abecedikarske, Ross. азбучный, буквенный, od abecadła, alfabetyczny. das A B C angehend, alphabetisch. Herburt wydał statut Polski porządkiem obiecadłowym. Zab. 5. 419. Dwoiaki gatunek pisma, rzeczowy (hieroglificzny); głosowy czyli abecadłowy. Kopcz. Gr. III. 26.
ABELEK, HABELEK, CHABELEK, lka. m. (Ross. опоекъ, опойка) z cielęcia podrosłego wyprawna skóra. Haur. Sk. 39. ein gegorbenes Fell von einem ausgewachsenen Kalbe. Adject. ABELKOWY, a, e (Ross. опойковый).
ABIS vid. Abys.
ABJURACYA, yi. f. odprzysiężenie, die Abschwörung. Obrządek prawny urzędownego ustąpienia rzeczy iakiéy z wyprzysiężeniem się. Kras. Zb. 1. 12. ABJUROWAC vid. Odprzysiądz.
ABLAKTOWAC, ał, uie. Act. imperf. w ogrodnictwie, gatunek rozmnażania drzew urodzaynych, podobny do odkładania. Kluk. Rosl. 1. 111. ablactieren, eine Art des Pfropfens. Ablaktowanie, Kluk ib. (cf. szczepić, odkładać, oczkować, kożuchować).
ABLUCYA, yi. f. (Ross. одмывка) obmycie, umycie, die Abwaschung. Umywanie ciała u pogan obrządek duchowny, nim do ofiar przystępowali. W obrządkach kościelnych umycie rąk przez kapłana po konsekracyi i komunii. Kras. Zb. 1. 12. Mik. Tur. 231.
ABO, *ALIBO, ALBO Conjun. - Sorab. inf. abo, Sorab. sup. habo, aby; Hebr. או, Aeth. או, Graec. ἢ; Lat. aut; Carn. ali; Vind. al, ali, bol, bolpak, alipak, alpak, anipak; Eccl. ово; Slavon. ili; Dalm. alli; Hung. avvagy; Bosn. il, illi, alli; Rag. alli, illi, li; Ross. или, иль, али; Slovak. lebo, aneb, neb; Boh. anebo, aneb, nebo, neb, neboli. - I., rozłączaiąc = czyli, lub, oder. Ten, abo ów. Jedz abo piy. Zle, abo dobrze. Cn. Th. Ofiara zbożna abo chlébowa. 1. Leop. Levit. 2. 1. Zboże przez arfę abo młynek wywiać. Haur. Sk. 171. §. abo - abo, entweder - oder. Dziś abo umrzéć, abo wygrać trzeba. P. Kch. Jer. 547. Albo wszystko, albo nic. Teat. 52. d. 74. Abo day, aboć wydrę. Zegl. Ad. 2. - Abo - abo - abo etc. = bądź - bądź; to - to; iuż to, iuż téż; entweder - oder - oder; Troiako grzeszą ludzie, albo myślą, albo mową, albo uczynkiem. Sk. Zyw. 2. 408. Trzy rzeczy mam przed sobą, abo mnichem bydź, abo pustelnikiem, abo w domu zostać. ib. 1. 234. Radz. Z. P. M. 49. §* częścią - częścią, Theils - Theils -; sowohl - als auch. Oblężenie to tysiąc pięknych czynów, abo w obronie, abo w dobywaniu, tam dokazanych, pamiętnym uczyniło. Ustrz. Kruc. 2. 258. II., pytaiąc: czyli? czy? azali? Frageweise, wie das Lateinische num, wird im Deutschen durch die Inversion, und etwa das hineingeschobene denn ausgedrückt. Abo nie wiesz? weißt du denn nicht? Abo to nie boli? Cn. Th. 3. Tak iest, zabrałem z nim znaiomość! albo co? Teat. 22. b. 17. Albo ia dbam o twoię laskę? ib. 28. 80. Cum enclitico: alboś, alboż = czyliż. Jakowa była dzikich narodów srogość, aboś same białegłowy nie pokazały! Falliss. Fl. 231. Alboż my bydlęta iesteśmy! Mon. 67. 376. Alboż będzie w domu? Teat. 30. b. 99. - §. abo, aboś = może, podobno, vielleicht, etwa. Pocoście tu przyiechali? abo dla przepatrowania woyska. Warg. Cez. 32. Takim kształtem próżno się spodziewam, że alboś swoie nieszczęście przerobi. Zab. 14. 256. Szym. Alboż ich móy żartobliwy katechizm nauczy, iak maią mówić. Mon. 74. 145. § ex abrupto, Abo siądźmy = wiera siądźmy; siądźmy raczéy. Cn. Th. 3. so setzen wir uns doch.
ABOWIEM, ALBOWIEM, Conj. bo, bowiem, ponieważ, Slovac. nebo, Bosn. kadbo, pokle, Croat. kajti, ar; Eccl. себо, Boh. zagiste; Ger. denn, weil, (sintemal) Day mi téy warzy, abowiemem się bardzo zrobił. 1. Leop. Gen. 25. 30 (bom bardzo spracowan 3. Leop.) Strzeż miary; abowiem rzecz iest piękna, przy rozumie cnota. Rey. Wiz. 42. b.
ABRAHAM, a. m. patryarcha starozakonny. Abraham. Imię żydowskie. Demin. ABRAHAMEK, mka. Abrahamek nasz faktor, stara się o pieniądze. Teat. 22. 13. §. tr. Abraham = łono Abrahamowe = tamten świat = życie po śmierci; Eccl. нѣдро Абраамово, царствїе божїе, небесное. Abrahams Schooß, jenes Leben. Poszedł do Abrahama, occubuit. Mącz. Takbym go tém żelazkiem przywitał, ażby się z Abrahamen zobaczył. Teatr. 55 b. 25. ABRAHAMOWY, ABRAHAMOW, a, e od Abrahama, Abrahams-. Pokolenie Abrahamowe. Białob. Post. 143.
